رسالة في علم الرجال
رسالة في علم الرجال نوشته علی ایروانی، کتابی است خطی و به زبان عربی که نویسنده در آن به بیان راویان مشترک و وجه تمایز هر کدام از آنها می‌پردازد. به نظر می‌رسد این کتاب تلخیصی از کتاب «هداية المحدثين الی طريق المحمدين» معروف به «مشترکات کاظمی» اثر محمدامین بن محمدعلی مقدس کاظمی باشد.
| نام کتاب | رسالة في علم الرجال |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | ايرواني، علي (نويسنده) |
| زبان | عربي |
| کد کنگره | |
| موضوع | |
| ناشر | |
| مکان نشر | |
| سال نشر | |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE53315AUTOMATIONCODE |
ساختار
کتاب مقدمه ندارد و محتوای آن در سه قسم اصلی بیان شده و قسم سوم آن مشتمل بر چهار باب است.
گزارش محتوا
مطالب کتاب ضمن دو بخش اصلی بیان شده است؛ نویسنده در بخش اول به رفع ابهام و تمییز از راویانی که نام آنها مشترک است پرداخته است. ایشان در ذیل هر عنوان مشترک، ثقات را از غیر ثقات تمییز داده و راه تمییز هر راوی از راوی همنام بیان نموده است [۱] نویسنده در عنوان «اسماعیل» می‌گوید اسماعیل در روایات مشترک بین ثقه و غیر ثقه است. در بین آنها اسماعیل بن آدم ثقه است و راه تمییز او از دیگر روات همنام این است که ابراهیم بن ابی الصهبان از او روایت نقل می‌کند. راه تمییز اسماعیل بن ابان این است که محمد بن علی الصیرفی از او روایت نقل می‌کند؛ و راه تشخیص اسماعیل بن ابراهیم این است که علی بن الحسن از او روایت نقل می‌کند و اگر اسماعیل در اسناد روایات، اسماعیل بن ابی خالد ثقه باشد سالم بن عبدالله از او روایت نقل می‌کند و... [۲] نویسنده در بخش دوم به راویان مشترکی پرداخته که در نام خود و پدرشان باهم مشترک هستند این بخش از کتاب نیز همانند بخش اول پیش رفته است.[۳] او در بخش سوم، کنیه‌ها و نسبت‌ها و القاب راویان مطلق و مشترک را در چند باب بیان کرده است.[۴] در باب اول بخش سوم، رفع ابهام از کنیه‌های مشترک نموده است.[۵] باب دوم (نویسنده از آن به باب سوم یاد کرده است) این بخش را به رفع ابهام از راویان مشترکی اختصاص داده که ابتدای نام آنان با «ابن» شروع می‌شود؛ او این بخش را با ابن ابی لیلی آغاز می‌کند.[۶] باب سوم (نویسنده از آن به باب چهارم یاد کرده است)، در بیان رفع ابهام از راویانی است که در لقب دارای اشتراک می‌باشند. نویسنده در این بخش از القاب مشترکی مانند الاحول، الدهقانی و ماجیلویه اشاره می‌کند.[۷] عبارات پایانی کتاب چنین است «هذا ما اوردنا ایراده من الالفاظ التی تقع فیه الالتباس علی کثیر من الناس و فیه کفایة لمن اراد الاطلاع علی درایة ... و الحمد لله اولا و آخرا و الصلوة علی خیر خلقه محمد بن عبدالله و الائمة»؛ ترجمه: این همان چیزی است که ما اراده کرده بودیم درباره الفاظی که اکثر مردم دربار آنها به‌اشتباه می‌افتند بیان کنیم. این اثر، کسانی که در پی درایه... باشند را کفایت می‌کند. درهرحال، اول و آخر [هرکاری] حمد مخصوص خداست و درود بر بهترین آفریدگان او محمد بن عبدالله(ص) و امامان [پاک].[۸]
وضعیت کتاب
متأسفانه چند صفحه ابتدای کتاب مفقود و فاقد تصویر است و ابواب آن با ابراهیم شروع می‌شود. این کتاب نسخه خطی است و فاقد مقدمه، فهرست و هر چیز دیگری. کتابت این اثر در روز یکشنبه 21 ذی‌حجه به اتمام رسیده است.[۹] این نسخه خطی خیلی خوانا نیست و خواندن برخی کلمات آن دشوار است.
پانویس
منبع مقاله
مقدمه و متن کتاب.