اللباب في تهذيب الأنساب

اللباب في تهذيب الأنساب، خلاصه «الأنساب» عبدالکریم بن مـحمد بـن مـنصور سمعانی (متوفی 562ق)، به قلم ابـوالحسن علی بن محمد بن اثیر جوزی (متوفی 630ق)، معروف به ابن اثیر جزری است. اصل کتاب در 13 جلد و خلاصه در سه جلد منتشر شده است.

اللباب في تهذيب الأنساب

نام کتاب	اللباب في تهذيب الأنساب
نام های دیگر کتاب	الأنساب. تلخيص
پدیدآورندگان	ابن اثیر، علی بن محمد (نويسنده)
زبان	عربي
کد کنگره	‏CS‎‏ ‎‏1549‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏8‎‏ ‎‏الف‎‏8012
موضوع	اعراب - سرگذشتنامه - متون قديمي تا قرن 14 قوم شناسي - کشورهاي اسلامى - متون قديمي تا قرن 14 نام‏هاي جغرافيايي - کشورهاي اسلامي - متون قديمي تا قرن 14 نامهای عربی - متون قديمي تا قرن 14 نسب شناسي - متون قديمي تا قرن 14 کشورهاي اسلامي - نسب نامه - متون قديمي تا قرن 14
ناشر	دار صادر
مکان نشر	لبنان - بيروت
سال نشر	مجلد1: 1994م , 1414ق , مجلد2: 1994م , 1414ق ,
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE11606AUTOMATIONCODE

یکی از کتاب‌های مهم تصنیف‌شده در قرن ششم هجری، کتاب «الأنساب» است. بااینکه موضوع این کتاب نسب‌شناسی یا شجره‌نگاری و به اصطلاح عرب «التشجير»است، مشتمل بر اطلاعات بسیار سودمند و مهم دیگری نیز هست. یکی از فواید «الأنساب» آوردن نـام کتاب‌ها و نویسندگانی است کـه غـالباً در منابع دیگر یاد نشده است؛ زیرا مؤلف سخت‌کوش آن برای نگارش این کتاب رنج سفرهای طولانی و فراوان را به نقاط مختلف جهان بر خود همواره کرده، در شهرها و روستاهای کوچک و بزرگ کتاب‌های بسیاری را دیده و یا دربـاره آنها شنیده و با بسیاری از محدثان و محققان دیدار کرده و حاصل آن همه را در کتاب «الأنساب» فراهم آورده است.

از وجوه دیگر اهمیت «الأنساب»، این است که پس از تألیف، مورد توجه مورخان و محققان سال‌های بعد قرار گرفت و عده‌ای بر آن تقریظ و شرح نوشته، یا آن را تلخیص کردند. از جمله عـزالدین ابـوالحسن علی بن محمد بن اثیر جوزی (متوفی 630ق) است که با تلخیص الأنساب سمعانی و افزودن برخی استدراکات، کتاب جدیدی در سه جلد سامان داد و آن را «اللباب» نامید. همچنین جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی الأنساب را تلخیص کرد و با بـرخی از اضـافات که از کتابهایی چون «معجم البلدان» یاقوت حموی استخراج کرده بود، در سال 873ق، کتاب جدیدی را با عنوان «لب اللباب» پدید آورد. نیز قاضی قطب‌الدین محمد بن محمد خیضری شافعی (متوفی 894ق) انساب سمعانی را تلخیص کرد و اضـافات و تـعلیقات ابـن اثیر، رشاطی و دیگران را هم بر آن افـزود و کـتاب خـود را «الاكتساب» نامید.

کتاب با شرح ‌حال ابن اثیر جزری به نقل از کتاب وفيات الأعيان آغاز شده است. سپس مقدمه‌ای به قلم ابن اثیر ذکر شده که در آن شیوه خود در تلخیص کتاب را بیان کرده است. در ادامه به چند مورد از آنها اشاره می‌شود:

1. در نگارش کتاب، از نسخه صحیحی که از نسخه مصنف نقل کرده، استفاده شده است.

در این کتاب از کلام نویسنده دقیقاً تبعیت شده است؛ حتی در مواردی که سمعانی موردی را با شک بیان کرده و نویسنده به آن یقین داشته است، آن را با شک بیان کرده است؛ یا مثلاً شرح ‌حال شخصیتی آمده که دیگری بر او اولویت دارد و چه بسا این شخص از کسانی باشد که خود جزری او را درک کرده؛ با این وصف، در ذکر این اعلام از سمعانی تبعیت کرده است.

1. اگر در یک ترجمه، شرح حال تعدادی از اشخاص ذکر شده است، نویسنده شرح حال یک یا دو تن از کسانی را که سمعانی، ذکر کرده، آورده است؛ به‌عنوان مثال سمعانی، اسدی را ذکر کرده و در ذیل آن، جماعتی از کسانی که این نسبت را دارند آورده و جزری تنها دو تن را ذکر کرده است.

فهرست مطالب هر جلد در انتهای آن ذکر شده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. ذکایی ساوجی، مرتضی، «علوم قرآنی در الأنساب سمعانی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله کیهان فرهنگی، آذر 1378، شماره 158، ص37 تا 39.
3. ذکایی ساوجی، مرتضی، «سیری در الأنساب»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله آینه پژوهش، آذر و دی 1375، شماره 41، ص26 تا 33.

وابسته‌ها

الأنساب (سمعاني)

پیوندها

مطالعه کتاب اللباب في تهذيب الأنساب در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور