آية التطهير (میلانی)
| نام کتاب | آية التطهير (سید علی حسینی میلانی) |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | حسینی میلانی، علی (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | |
| موضوع | خاندان نبوت - احاديث
خاندان نبوت در قرآن تفاسير (سوره احزاب. آيه التطهير) احاديث خاص (کساء) |
| ناشر | مرکز الحقائق الإسلامية |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | مجلد1: 1431ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE05789AUTOMATIONCODE |
معرفی اجمالی
آية التطهير، تألیف سید علی حسینی میلانی، از جمله آثار در دفاع از مذهب تشیع است که به زبان عربی تألیف شده است. آیه تطهیر از جمله آیاتی است که شیعیان برای اثبات امامت علی(ع) به آن استدلال می‌کنند.
ساختار
کتاب مشتمل بر مقدمات ناشر و مؤلف و متن اثر در چهار فصل است. در فصول کتاب، دیدگاه شیعه در رابطه با اهل‌بیت(ع) مطرح و با استناد به منابع و سخنان علمای اهل سنت، ایرادات و شبهات مخالفان پاسخ داده شده است.
گزارش محتوا
اولین فصل کتاب با معرفی اهل‌بیت(ع) آغاز شده است. نویسنده همانند دیگر علمای شیعی معتقد است که مطابق روایات، پیامبر خدا(ص) در سخن و در عمل اهل‌بیت(ع) را تعیین کرده‌اند. سپس حدیث کساء را از جمله احادیثی می‌داند که به‌صراحت اعلام می‌کند که آیه تطهیر درباره رسول اکرم(ص) و اهل‌بیت(ع) نازل شده است. نویسنده ابتدا به اسامی دوازده تن از پیشوایان اهل سنت و حفاظ حدیث که این روایت را از صحابه پیامبر(ص) نقل کرده‌اند، اشاره می‌کند؛ عایشه دختر ابوبکر، امّ‌سلمه همسر رسول خدا(ص)، عبداللَّه بن عباس، سعد بن ابى‌وقّاص، ابوالدرداء و انس بن مالک از جمله این افراد هستند. همچنین به نام و تاریخ وفات هجده تن از علمای اهل سنت که این حدیث را نقل کرده‌اند اشاره می‌کند؛ احمد بن حنبل شیبانى، پیشواى حنبلىها متوفاى سال 241ق، عبد بن حمید کشّى، متوفاى سال 249ق، مسلم بن حجّاج نیشابورى، صاحب صحیح، متوفاى سال 261ق، ابوحاتم محمّد بن ادریس رازى، متوفاى سال 277ق و محمّد بن عیسى ترمذى، متوفاى سال 279ق، از آن جمله‌اند.[۱]
میلانی در ادامه تأکید می‌کند که حدیث شریف کساء در کتاب‌های صحیح شش‌گانه، مسندها و دیگر منابع حدیثی نقل شده است. سپس این حدیث شریف را به روایت احمد بن حنبل، مسلم، ابن اثیر، نسائی و حاکم نیشابوری می‌آورد. برخی از علمای اهل سنت گذشته از نقل این حدیث، به صحّت این حدیث اعتراف کرده‌اند که بیانگر اختصاص آیه کریمه به اهل‌بیت(ع) است؛ چراکه یا روایت یادشده را در صحیح خود آوردهاند و یا به درستى و صحّت آن تصریح کرده‌اند. از این افراد مىتوان به اسامى ذیل اشاره کرد: مسلم بن حجاج و ابن حبّان این روایت را در صحیح خود نقل کرده‌اند و [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم نیشابورى]] در المستدرك على الصحيحين، به صحّت آن تصریح نموده است.[۲]
احادیث نقل‌شده در صحیحها، مسندها و کتابهاى حدیثى با سندهاى صحیح و بسیار زیاد، دو نکته را آشکار مىنمایند:
- مقصود از «اهل‌بیت» در آیه مبارکه، پیامبر(ص)، على، فاطمه، حسن و حسین(ع) هستند و هرگز شامل همسران پیامبر و دیگران نمىشود. دلیل اینکه همسران پیامبر(ص) مصداق این آیه شریفه نبودهاند، این است که این احادیث تصریح مىکنند پیامبر خدا(ص) به هیچ‌یک از آنان اجازه ورود به زیر عبا را نداد. دلیل عدم شمول این آیه براى غیر از همسران پیامبر(ص) این است که پیامبر(ص) فقط به فاطمه(ع) امر فرمود که همسر و دو فرزندت را بیاور و اگر به شخص دیگرى نظر داشتند - حتى از خاندان نبوّت - دستور احضار آن افراد را نیز مىدادند.
- این آیه مبارکه در موضوع مشخص و حادثه معینى نازل شده است و به عبارات پیش و پس از خود، هیچ ارتباطى ندارد. از طرفى، هیچ منافاتى با وقوع این آیه بین آیات متعلق به همسران پیامبر ندارد؛ همان گونه که بسیارى از آیات مدنى بین آیات مکى هستند و برعکس.[۳]
در دومین فصل کتاب، دو دیدگاه مخالف نقد شده است. عکرمی بربری از مشهورترین زندیقانی بود که برای وارد کردن خدشه به اسلام روایت جعل کرد. بنا به دیدگاه دیگر منظور از اهل‌بیت در آیه شریفه، هم اهل‌بیت پیامبر و هم همسران ایشان هستند. ابن جوزی این دیدگاه را آورده و آن را فقط به ضحاک بن مزاحم نسبت داده است.[۴]
در فصل سوم، اثبات عصمت اهل‌بیت(ع) به آیه تطهیر را به‌طور خلاصه در ضمن سه نکته آورده است. سپس شبهه‌ای را پاسخ گفته است. شبهه این است که اراده تکوینی دلیل بر عصمت است؛ چراکه تخلف از اراده خداوند متعال محال است. این امر همان پایبندی به جبر و عدم اختیار است؛ امری که شیعه امامیه به آن اعتقاد ندارد. علماى ما به این شبهه - بر اساس نظریه «لا جبر و لا تفويض بل أمر بين الأمرين» - این‌گونه پاسخ دادهاند: از آنجایى که خداوند متعال آگاهى دارد از اینکه اراده اهل‌بیت(ع) با اراده او مطابقت دارد و اینکه به‌جز خواست او چیزى نمىخواهند و انجام نمىدهند، زیرا آن‌ها در مراتب معرفت و عبودیت به جایى رسیدهاند که جز اراده خداوند متعال چیزى را اراده نمى‌کنند پس خداوند متعال با اراده تكوينى خود اجبار مى‌كند كه رجس را از آنان دور داشته و اينكه آن‌ها كارهايى را كه به اختيار خود انجام مى‌دهند در مسير اراده خداوند متعال است. اما ديگر مردم كه اين حالات را ندارند، اراده خداوند به زدودن پليدى از آن‌ها تعلق نگرفته است.[۵]
مؤلف در فصل آخر کتاب، علمای اهل سنت را گرفتار تناقض‌گویی دانسته و می‌نویسد: گروهى از دانشمندان اهل سنّت، با وجود درک معنا و مفهوم آیه مبارکه تطهیر و احادیث نقل‌شده درباره آن، به حقیقت اعتراف نمى‌کنند؛ زیرا از یک‌سو با اعتراف به این معنا، این آیه عقاید آنان را در اصول و فروع از بیخ و بن ریشه کن مىکند .از سوى دیگر، خود را به «سنّت پیامبر» نسبت دادهاند و ادّعاى عمل به آن و پیروى از آن را دارند؛ ازاین‌رو در این آیه دچار اضطراب و تشویش شده‌اند و عبارات علماى اهل سنّت با یکدیگر سازگارى ندارد؛ تا آنجا که مشاهده مىشود یک عالم در کلام خود دچار تناقض‌گویى شده است. علمای اهل سنت درباره معنای آیه تطهیر به سه گروه تقسیم شده‌اند که از هر گروه به یکی دو نفر اشاره شده است. دو گروه از این افراد پیروان عکرمه و ضحاک بن مزاحم هستند و از این میان تنها یک گروه با شیعه امامیه اتفاق نظر دارند و در واقع از سنت اثبات‌شده پیامبر(ص) پیروی کرده‌اند و در خصوص این مقام به آن عمل کرده‌اند.[۶]
وضعیت کتاب
معانی الفاظ و آدرس مطالب با ذکر جلد و صفحه در پاورقی ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- حسینی میلانی، سید علی، نگاهی به آیه تطهیر، ترجمه هیئت تحریریه انتشارات الحقایق، قم، انتشارات الحقایق، چاپ اول، 1390ق.
وابسته‌ها
پیوندها
مطالعه کتاب آية التطهير (سید علی حسینی میلانی) در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور