بديع القرآن
| نام کتاب | بدیع القرآن |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | میر لوحی، علی (مترجم) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 82 /الف2ب4 |
| موضوع | قرآن - مسایل ادبی |
| ناشر | آستان قدس رضوی، بنياد پژوهشهای اسلامى |
| مکان نشر | مشهد مقدس - ایران |
| سال نشر | 1368 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11101AUTOMATIONCODE |
معرفى كتاب
بديع القرآن تأليف ابن ابى الاصبع المصرى با ترجمه دكتر سيد على ميرلوحى و با تحقیق و تصحیح محمد حفنى شرف می‌باشد.
مؤلف در اين كتاب در مورد انواع بديعى كه در آيات قرآن وجود دارد سخن گفته است وى با استفاده از آثار دانشمندان پيش از خود كه در اين موضوع سخن گفته‌اند و مطالعۀ آنها، و بدست آوردن نقايص آنها، تصميم به تألیف كتابى پيرامون انواع بلاغت و محسنات بديعى قرآن مى‌گيرد و در اين راستا كتاب بديع القرآن را عرضه مى‌نمايد.(مؤلف خود در مقدمۀ اين كتاب علت و سبب تألیف آن را نيز بيان نموده است).
مطالب كتاب پيرامون محسنات بديعى و بلاغى قرآن است كه هر كدام به صورت يك باب مورد بحث قرار گرفته است.تعداد ابوابى كه ذكر شده 109 باب است كه باب اول آن استعاره است كه پس از تعريف آن، آياتى از قرآن را به عنوان شاهد مثال ذكر مى‌كند و باب آخر آن حسن خاتمه است كه در اين باره مى‌گويد:بر گوينده چه شاعر و چه نثر پرداز واجب است كه كلامش را با بهترين عبارت به پايان برساند.
وى در اين زمينه آخرين قسمت نامه‌ايى كه حضرت على(ع) در پاسخ نامه معاويه (پيش از وقوع جنگ صفين ميان ايشان)
نوشته است را به عنوان شاهد مثال ذكر مى‌نمايد و در مورد قرآن مى‌گويد:همه خاتمه‌هاى قرآن در نهايت نيكويى و اوج كمال است.
كتاب بديع القرآن از كتابهاى بسيار ارزشمند است كه در زمينۀ بلاغت قرآن نوشته شده و مطالعه و يادگيرى مطالب آن براى علاقه‌مندان به قرآن امرى ضرورى است.
ويژگيهاى مربوط به اصل كتاب
- در ابتداى هر بحث، كسانى كه دربارۀ موضوع سخن گفته باشند سخن برخى از آنها را ذكر مى‌كند مثلا در باب
اشاره.[۱]مى‌گويد:اين باب را قدامه از باب «ائتلاف لفظ با معنى» منشعب كرده است و آن را شرح داده و گفته است:اشاره آن است كه...
- كليۀ مباحث مربوط به علم بديع، توضيح داده شده است.
- جهت توضيح مطالب از آيات و اشعار عرب استفاده كرده است.
- در هر بحثى كه وارد مى‌شود شاخه‌هاى متعددى براى آن ذكر، و تقسيم بندى‌هاى مختلفى را بيان مى‌كند مثلا در باب تجنيس مى‌گويد: تجنيس دو اصل دارد...و از آن دو اصل ده فرع بدست آمده است...
ويژگيهاى مربوط به نسخۀ تحقيق و تصحيح شده
كتاب بديع القرآن تألیف ابن ابى الاصبع مصرى، توسط محمد حفنى شرف از فارغ التحصيلان دانشكدۀ دار العلوم قاهره (مصر)، تحقيق و تصحيح و به چاپ رسيده است وى در اين راستا تلاشهاى فراوانى نموده و چندين نسخه از
كتابخانه‌هاى مختلف بدست آورده (از جمله نسخه‌هايى كه در «الجامعة العربية» وجود دارد و از نسخه خطى محفوظ در كتابخانه استانبول گرفته شده)آنگاه با مقابله آنها و رفع نواقص(كه به علت نداشتن نقطه و...در آن وجود داشته)آن را به چاپ رسانيده است وى در اين باره اقدامات زير را انجام داده است:
- كتابهايى را كه مؤلف در متن نام برده، ايشان در پاورقى معرفى نموده نام مؤلف آن را ذكر توضيحات مختصرى پيرامون آن ارائه مى‌دهد.
- آيات و روايات مذكور در متن را، آدرس دهى مى‌كند.
- برخى از موارد كه نيازمند به توضيح باشد، در پاورقى توضيحاتى براى آنها بيان كرده است مانند آنچه كه در صفحۀ 123 پيرامون استعارۀ تخييليه آورده است.
- هر موضوعى كه از طرف مؤلف مطرح مى‌شود منابع‌متعددى را جهت استفاده معرفى مى‌كند مثلا در باب تشبيه مى‌گويد:منابع بحث اين باب:الكتاب سيبويه، ج 1 ص 121، قواعد الشعر ص 31 و...مى‌باشد.
- در مقدمۀ كتاب(كه تحقيق و تصحيح شده) بحث گسترده‌ايى پيرامون علم بديع ارائه نموده است.
- شرح مختصرى از زندگى مؤلف و تأليفات وى،ذكر كرده است
ويژگيهاى مربوط به متن ترجمه
كتاب بديع القرآن كه توسط ابن ابى الاصبع مصرى تألیف و با همت محمد حفنى شرف تصحيح و به چاپ رسيده، توسط دكتر سيد على ميرلوحى به زبان فارسى ترجمه شده است اين ترجمه داراى ويژگيهاى زير مى‌باشد:
- در برخى از موارد اشتباهاتى كه از طرف مصحح صورت گرفته، تذكر داده، متن مؤلف را اصلاح مى‌نمايد مانند آنچه كه در صفحۀ 141 در توضيح آيۀ شريفه:و لا يدخلون الجنة حتى يلج الجمل في سمّ الخياط.[۲]آورده است.
- آيات و روايات مذكور در متن را، در انتهاى كتاب به طور كامل ترجمه نموده است.
- متن ترجمه سليس و روان مى‌باشد.
- در آخر كتاب فهرست مراجع را جمع‌آورى نموده كه شامل فهرست مراجع مؤلف كتاب، مراجع مصحح كتاب و فهرست مراجعى كه خود مترجم از آن استفاده نموده است مى‌باشد.
- كليۀ اعلام(اسامى اشخاص، اماكن، قبيله‌ها و...)كه در متن كتاب وجود دارد به صورت الفبايى فهرست‌بندى نموده است.
نسخه شناسى
كتاب يك جلد، متن آن فارسى، داراى 530 صفحه مى‌باشد