مهاجران آل ابوطالب (ترجمه)
| نام کتاب | مهاجران آل ابوطالب (ترجمه) |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | لباب الانساب و الالقاب و الاعقاب
کشف الارتیاب کشف الارتیاب (در مقدمه لباب الانساب بیهقی) |
| پدیدآورندگان | ابن طباطبا علوی اصفهانی، ابراهیم بن ناصر (نويسنده)
عطایی، محمدرضا (مترجم) مرعشی، شهاب‌الدین (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 53/7 /الف2 م8041 |
| موضوع | آل ابوطالب - نسب نامه
سادات - نسب نامه |
| ناشر | آستان قدس رضوی، بنياد پژوهشهای اسلامى |
| مکان نشر | مشهد مقدس - ایران |
| سال نشر | 1372 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE10136AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«مهاجران آل‌ابوطالب»، ترجمه فارسى كتاب «المنتقله الطالبيه» است كه به موضوع انساب آل‌ابوطالب كه به شهرهاى ديگر مهاجرت كرده و در آنجا ساكن شده و وفات نموده‌اند و نيز معرفى شهرهاى مذكور مى‌پردازد.
انگيزه مؤلف از نگارش اين اثر، معرفى آن دسته از آل‌ابوطالب كه در شهرهاى مختلف و در كرانه‌هاى زمين پراكنده شده‌اند، مى‌باشد. وى اين كتاب را با اين هدف تنظيم نموده كه هر كس وانمود كند كه طالبى است، با پرسش از نام وى و نام شهرى كه در آن مى‌زيسته، بتوان به درستى يا نادرستى ادعايش در منسوب بودنش به آل ابوطالب پى برد.
درباره زمان آغاز نگارش كتاب اطلاعى در دست نيست؛ اما به نظر مى‌رسد، مؤلف نگارش كتاب را در سال 471ق. به پايان برده باشد.
ساختار
كتاب داراى دو بخش است:
بخش اول، داراى مقدمه‌اى به قلم ناشر، مقدمه مصحح و مقدمه مؤلف و نيز بخش‌هايى به ترتيب حروف الفبا است كه ذيل هر حرف نام شهرهايى كه با آن حرف آغاز مى‌شوند، درج گرديده است. كتاب هچنين داراى بخشى به نام كشاف و نيز بخشى با نام استدراك مى‌باشد كه توسط مصحح بدان افزوده شده است.
بخش دوم كتاب حاضر، دربرگيرنده كتاب كشف الارتياب(در مقدمه لباب الانساب بيهقى)، نوشته آیت‌الله سيد شهاب‌الدين مرعشى نجفى است. اين بخش نيز خود داراى پيش‌گفتارى به قلم مترجم، مقدمه‌اى به خامه مؤلف و نيز بخش‌هايى است كه به ترتيب قرون اول تا پانزدهم هجرى قمرى تنظيم گرديده است.
گزارش محتوا
«مهاجران آل ابوطالب»، به يادكرد نام آن دسته از آل ابوطالب(سادات) كه از موطن اصلى خويش به ديگر شهرها مهاجرت كرده و در آنجا مقيم گشته و در نهايت از دار دنيا رفته‌اند و نيز يادكرد نام شهرهاى مذكور بر اساس ترتيب حروف الفبا اختصاص يافته است. مثلا در حرف راء از شهر رى نام مى‌برد و از تمام كسانى از آل ابوطالب كه در اين شهر اقامت گزيده‌اند، نام مى‌برد.
شيوه مؤلف در اين كتاب بدين گونه است كه ذيل هر يك از حروف الفبا، ابتدا از شهرهايى كه نام آنها با آن حرف آغاز مى‌شود، يك جا نام مى‌برد، سپس از تك‌تك شهرها نام برده و موقعيت جغرافيايى آن را يادآور شده و پس از آن از طالبيونى كه به آن شهرها مهاجرت كرده و در آن جا اقامت گزيده و وفات نموده‌اند، با ذكر نام پدر ومادر ياد مى‌كند.
مؤلف خود در اين باره مى‌نويسد:
كسانى را كه اندك اندك وارد اصفهان مى‌شدند و مدعى بودند كه از طالبيون هستند، از نسب هر يك جداگانه مى‌پرسيدم و چنانچه او پاسخ درستى مطابق آنچه در كتب انساب و شجرهنامه‌ها آمده بود به من مى‌داد، به اين هم قناعت نمى‌كردم تا اينكه شهر زادگاه و محل رشد خود را مى‌گفت، سپس به كتاب‌هاى انساب مراجعه مى‌كردم و شهرى را كه او گفته بود، سراغ مى‌گرفتم و نسبت به شهرى كه وى بدان جا منسوب است آگاهى مى‌يافتم، از وى مى‌پرسيدم كه آيا وى تنها در آنجا ساكن بوده و برخى از فرزندانش به شهرهاى ديگر مهاجرت كرده‌اند يا اصلا فرزندى دارد يا نه؟ به اين ترتيب كتابى فراهم آوردم تا براى كسانى كه مى‌خواهند نام شهرى را كه آل ابوطالب در آن ميزيسته‌اند، پيدا كنند، آسان باشد.
با اين روش، به عنوان مثال اگر كسى از طالبيون ادعا كند كه شهرش اندلس است، مى‌توان در اين كتاب نام اين شهر و نيز نام كسى از طالبيون را كه به اين شهر انتساب دارد، در حرف الف جستجو نمود تا اگر نسبت وى به آن شهر درست باشد، شرح آن را با توضيح كافى در كتاب يافته و درستى و نادرستى سخن وى را از روى آن سنجيد. در مثال مذكور چنانچه نام فرد مورد نظر در رديف افراد مقيم اندلس نباشد، سوال مى‌شود كه انتقال وى يا انتقال پدر يا جدش به اندلس از كدام شهر بوده، سپس به جستجوى آن شهر پرداخته تا به صحت يا عدم صحت ادعاى وى وقوف يابيم.
مصصح، بخشى را به عنوان كشاف به كتاب حاضر افزوده است. در اين بخش وى به توضيح نام شهرها و جاهايى كه در منتقله الطالبيه آمده مى‌پردازد. هدف وى از افزودن اين بخش به كتاب آن بوده است كه چه بسيار شهرها و جاهايى كه ابواسماعيل طباطبا در قرن پنجم هجرى در كتاب خود از آنها نام برده است، دگرگون شده و يا از بين رفته و در نتيجه موقعيت آنها نامعلوم است، به خصوص شهرهايى كه به كلى از بين رفته‌اند و به جاى آنها شهرى تازه با نامى جديد بنا گرديده است. از اين رو براى تعيين اسامى آن شهرها به ويژه با توجه به تقسيمات جغرافيايى تازهاى كه پيش آمده، با مراجعه به كتاب‌هاى بلدان و رحله‌هايى كه توسط پيشينيانى كه روزگارشان به عصر مؤلف نزديك بوده، نگاشته شده است، اين كشاف تهيه گرديده تا مراجعه خوانندگان را تسهيل نمايد. روش مصحح در اين كشاف عبارت است از: مرتب كردن حرف اول و دوم نام شهرها و جاها بر حسب حروف الفبا، سپس دنبال كردن آن نام به ترتيبى كه مؤلف منتقله الطالبيه ذكر كرده است.
ويژگى‌ها
اين كتاب در نوع خود بين كتاب‌هاى نسب‌شناسى از لحاظ ترتيب، روش و باب‌بندى مقام اول را دارد. تفنن و تصنيف بر حسب شهرهايى كه طالبيون بدان‌ها وارد شده‌اند، پيش از اين كتاب سابقه‌اى نداشته است.
همچنين اين كتاب آكنده از تحقيقات در انساب است كه خود دليل بر مهارت مؤلف در اين فن و احاطه وى به موضوع علم انساب است. اين كتاب از جمله اصول فن و ماخذ نسبشناسان به شمار مى‌آيد و به عنوان مرجعى مورد اطمينان در موضوع خود، از قديم الايام، مورد توجه بوده است.
بخش دوم كتاب كه با عنوان «كشف الارتياب» به كتاب حاضر ضميمه گشته است، در واقع مقدمه‌اى است كه مرحوم مرعشى نجفى، نسب شناس معاصر، بر «كتاب لباب الانساب و الالقاب و الاعقاب» ابوالحسن على بن ابى‌القاسم بيهقى، متوفاى سال 565ق. نگاشته است.
در اين مقدمه، مؤلف به يادكرد نام دويست تن از دانشمندان مشهور علم انساب و زبدگان اين فن، از قرن اول تا قرن پانزدهم، با رعايت اختصار، پرداخته است.
وضعيت كتاب
نسخه حاضر در برنامه دربردارنده دو كتاب: مهاجران آل‌ابوطالب و نيز كشف الارتياب(در مقدمه لباب الانساب بيهقى) است. كتاب اول حاوى پاورقى‌ها و تعليقاتى به قلم مصحح كتاب آقاى محمد مهدى سيد حسن موسوى خرسان و فاقد فهرست‌هاى فنى است. كتاب دوم نيز حاوى پاورقى‌هايى به قلم مترجم مى‌باشد.
اين دو كتاب، در يك مجلد توسط آقاى محمدرضا عطايى به فارسى ترجمه و منتشر شده است.
منابع
1- الذريعة إلى تصانيف الشيعة، ج23، ص: 5
2- مقدمه مؤلف.
3- مقدمه مصحح آقاى محمد مهدى سيد حسن موسوى خرسان .
4- متن كتاب.
5- مقدمه آیت‌الله مرعشى نجفى بر كتاب كشف الارتياب.
پیوندها
مطالعه کتاب مهاجران آل ابوطالب (ترجمه) در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور