المشاعر
«المشاعر» از آثار حكيم صدرالمتألهين شيرازى (979- 1050ق) است كه متن عربى آن همراه با ترجمه و شرح فارسى و همچنين ترجمه فرانسوى در اثر حاضر جمع شده است. ترجمه و شرح فارسى را يكى از شاه‌زادگان و دولت‌مردان عصر قاجار و صاحب آثارى در حكمت اسلامى به نام بديع‌الملك ميرزا عمادالدولة (زنده در 1308ق برابر با 1891 م) و ترجمه فرانسوى را شرق‌شناس مشهور معاصر هانرى كربن (1903- 1978م) انجام داده است. اين اثر با اهتمام، مقدمه و تعليقات فرانسوى كربن انتشار يافته است.
| نام کتاب | المشاعر |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | کربن، هانری (مترجم)
عمادالدوله، بدیع‌الملک بن امامقلی (مترجم) صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (نويسنده) |
| زبان | فارسی
عربی فرانسوی |
| کد کنگره | BBR 1109 /آ3ع8 |
| موضوع | فلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
هستی شناسی (فلسفه اسلامی) |
| ناشر | طهوری |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1363 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | 13932 |
در رابطه با اثر حاضر چند نكته گفتنى است:
1. در نسخه ديگرى از اين اثر كه در برنامه موجود است، مقدمه هانرى كربن به قلم دكتر كريم مجتهدى به زبان فارسى ترجمه و با پيشگفتار ايشان و به ضميمه ترجمه فارسى بديع‌الملك، با نام «مقدمه بر المشاعر صدرالمتألهين» منتشر شده است.
2. دكتر كربن در مقدمه علمى‌اش، افزون بر ارائه گزارشى از زندگى صدرالمتألهين شيرازى و طرح كلى كتاب مشاعر، نقشه و طرحى كلان از انديشه‌ها و همچنين كتاب‌شناسى آثار او نيز مطرح كرده است (مجتهدى، كريم، ص 15- 112).
3. به نظر مجتهدى، هر جا كه كربن به فلسفه شيعى اشاره مى كند در درجه اول منظورش فلسفه ملاصدرا است هر چند در هنگام بحث، نظر گذشتگان و ديگران را نيز آورده باشد (همان، ص 3).
4. مترجم و شارح كه لقبش عمادالدولة است، در مقدمه، ترجمه و شرح فارسى خود را نيز «عمادالحكمة» ناميده زيرا مسأله وجود كه در كتاب مشاعر محور اصلى بحث است به تعبير او عماد و ستون فنّ حكمت است (مقدمه، ص 73 و 75).
5. با نظر به آنكه جناب عمادالدولة يادآور شده است كه كتاب مشاعر ملاصدرا را در نزد حكيم متّقى ميرزا على اكبر يزدى مطلق استفاده كرده و بيانات ايشان را جمع و تحرير و به صورت كتابى تأليف كرده و به نظر ايشان رسانده است (همان، ص 74- 75)، شايد بتوان گفت كه اثر مذكور تقريرى از درس‌هاى ايشان و مورد تأييد اوست و براى شرح نظرات و آراى علمى و فلسفى ايشان و مقايسه آن با نظرات ساير فلاسفه مى‌تواند مورد استفاده قرار گيرد.
6. يادكردنى است كه هانرى كربن به صورت‌هاى مختلف و از آن جمله «هنرى كربين» در ايران نوشته و گفته شده ولى البته به صورت «هانرى كربن» مشهورتر است. در كتاب حاضر به شكل «هنرى كربين» آمده و البته غلط نيست.
7. هانرى كربن در مقدمه‌اش بعد از مطرح كردن مقدمات و مباحثى چنين نوشته است: بر اساس نكاتى كه بيان شد و همچنين با توجه به دو سوم اول كتاب المشاعر مى‌توان گفت كه هدف در اين اثر، رسيدن به فلسفه نبوى است (مجتهدى كريم، ص 106). اين سخن، جاى تأمّل دارد و شايد نتوان آن را به آسانى پذيرفت و در هر حال بايد مفهوم و مصداق «فلسفه نبوى» با دقت بيان شود.
در انتهاى بخش فارسى كتاب، فهرست نامها و اصطلاحات و فهرست مطالب و در ابتداى بخش فرانسوى فهرست مطالب آن ذكر شده است.
اختلاف الفاظ و كلمات در نسخه‌هاى مختلف در پاورقى‌هاى كتاب ذكر شده است.
منابع مقاله
1- مقدمه و متن كتاب.
2- مجتهدى، كريم، مقدمه بر المشاعر صدرالمتألهين شيرازى (ملاصدرا)، نوشته پروفسور هانرى كربن، ترجمه و پيشگفتار دكتر كريم مجتهدى، به ضميمه متن فارسى المشاعر بديع الملك ميرزا عماد الدوله، انتشارات بنياد حكمت اسلامى صدرا، تهران، چاپ اول، 1381ش.