تعزیر و گستره آن
| نام کتاب | تعزیر و گستره آن |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | مکارم شیرازی، ناصر (نويسنده)
علیاننژادی، ابوالقاسم (گردآورنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 195/6 /م7ت7 |
| موضوع | تعزیرات (فقه)
حدود (فقه) |
| ناشر | مدرسة الإمام علي بن أبي‌طالب(علیه‌السلام) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1425 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE649AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
تعزير و گستره آن تحقيقات آیت‌الله ناصر مكارم شيرازى در زمينه تعزيرات اسلامى و محدوده و جايگاه آن در مباحث قضايى است.
اين نوشتار توسط ابوالقاسم عليان‌نژاد تدوين شده و براى نخستين بار توسط مدرسه علميه امام على بن ابى‌طالب(ع)، منتشر شد.داراى كتابنامه‌اى به صورت زيرنويس و فهرستى تفصيلى در ابتداى كتاب است.
انگيزه تأليف
بررسى محدوده تعزيرات و پاسخ به سؤالات اساسى در اين رابطه است.
ساختار
كتاب از يك مقدمه و دوازده فصل تركيب يافته، و در آن به شيوه استدلالى به احاديث و اقوال مراجعه، و مطالعه نحوه عملكرد دادگاه‌ها و تعيين مصاديق روشن تعزيرات اسلامى در عصر حاضر را موضوع پژوهش خود قرار داده است.
گزارش محتوا
به تجزيه و تحليل فقهى احكام مربوط به تعزيرات پرداخته شده و كيفيت اجراى تعزيرات توسط حكومت اسلامى تبيين گرديده است.
نگارنده نخست از نظر لغوى به بررسى معناى تعزير پرداخته و ديدگاه‌هاى لغت‌شناسى راغب اصفهانى، ابن منظور اندلسى، ابن اثير، ابوعبدالرحمن الخليل، ابن حمّاد الجوهرى، ابن فارس، علامه فيروزآبادى، علامه طريحى و علامه مصطفوى را در مورد معناى لغوى تعزير بيان كرده و از منظر قرآنى نيز معناى تعزير را تحليل كرده است.
آنگاه از نگاه فقهاى بزرگ شيعه اماميه مانند شيخ طوسى، ابن زهره، ابن ادريس، محقق حلّى ، فاضل اصفهانى، صاحب جواهر، صاحب رياض، شهيد ثانى، ابن قدامه و جزيرى به مفهوم لغوى و اصطلاحى تعزير پرداخته و فرق‌هاى تعزير را با حدود اسلامى بررسى نموده است.
وى سپس دايره جرايمى كه مصداق تعزير قرار مى‌گيرند را مشخص، و ادله وجوب تعزير را بررسى كرده است. نگارنده وجوب تعزير را از عموم ادله امر به معروف و نهى از منكر، روايات عام و استقراء نصوص خاصه استفاده ميكند.
و دلايل صاحب جواهر بر انحصار تعزير به گناهان كبيره و ادله فقهى ابن زهره و پيروانش بر گستره دامنه تعزير را بررسى، و نكات و اشكالات موجود در مسأله را بيان مينمايد.
در فصل بعدى كتاب نگارنده مدعى مى‌شود كه تعزير منحصر به ضرب تازيانه و مانند آن نيست و با استفاده از ادله شرعى و روايات و قرائن ديگر اثبات مى‌كند كه تعزير فقط با ضرب حاصل نمى‌شود و موارد غيرضرب كه به نحوى عقوبت عمل حساب مى‌شوند نيز مشمول تعزير مى‌باشد.به اعتقاد وى از سخنان اهل لغت و فقهاى مشهور شيعه و اهل سنت نيز اين مطلب قابل استخراج است و رواياتى نيز دلالت دارد كه از تعزير تعبير به عقوبت مى‌كنند و آن را نوعى تأديب فرد گناهكار مى‌دانند. از اين‌رو مى‌توان تنبيه‌هاى غيربدنى كه بر اثر آن عقوبت و تأديب حاصل مى‌شود را نيز تعزير اطلاق نمود.
مؤلف در ادامه به نمونه‌هايى از تعزيرات غيربدنى مانند حبس تعزيرى، آلوده نمودن لباس و بدن، تعزير مالى، نهى گناهكار و اعلام جرم او اشاره نموده است و با تمسك به قياس منصوص العله و عناوين ثانويه آنها را مصداق تعزير ميداند.
در فصل ديگرى از كتاب نگارنده به مقدار تعزير و معنى تخيير حاكم شرع در تعيين مقدار تعزير پرداخته و سخنان فقها و ادله روايى مبنى بر آن را ارائه نموده و معناى تخيير حاكم شرع و محدوده آن را بررسى مى‌نمايد. راه‌هاى اثبات موضوع تعزير، محدود عفو حاكم شرع در تعزيرات و ادله قائلين به تفصيل بين حقوق الهى و حقوق مردم در عفو تعزيرى، بررسى كلى فقها در مورد تعيين اعدام براى آخرين مرحله تعزير، بيان فلسفه تعزيرات در دين اسلام، كيفيت تأديب كودكان و نوجوانان و تعزير آنان و مشروعيت آن و پاسخ برخى از سؤالات رايج در باب تعزير و انواع و مقدار و نحوه اجراى آن، از ديگر مباحث مطرح شده در كتاب است.