حویزی، عبدعلی
ولادت
«عبدالعلى حويزى» از دانشمندان بزرگ قرن يازدهم هجرى، در زمان حكومت مشعشعيان ديده به جهان گشود. با توجه به اين‌كه حكومت مشعشعيان بر هويزه حدود پانصد سال بوده است،در زمان ايشان نيز ديده از جهان فرو بست؛ اگر چه از جهت مكانى، احتمالاً در شيراز از دنيا رفته است.
اين شخصيت نيز مانند بزرگان ديگر در تاريخ، مورد بى‌مهرى قرار گرفته و از چگونگى ولادت، زندگى و وفاتش چندان اطلاعات دقيقى ثبت نشده است.
ايشان معاصر بزرگانى چون شيخ حرّ عاملى (م 1104ق)، مرحوم علاّمه مجلسى(م 1111 ق) و همشهرى و همنام خود، عبدالعلى بن ناصر حويزى (م 1053 ق)صاحب قطر الغمام فى الادب، حاشيه تفسير بيضاوى، كتاب فى الحكمة، كتاب فى الموسيقى مى‌باشد.
صاحب «ريحانة الأدب» مى‌گويد: «عبدالعلى حويزى از اكابر علماى اماميه، عالم، فاضل، فقيه، محدّث، ثقه، اديب، شاعر، متقى، جامع علوم و فنون متداوله بوده است.»
صاحب وسائل الشيعة، شيخ حرّ عاملى نيز كه از معاصرين وى بوده است، در «أمل الآمل» مى‌گويد: «او عالم فاضل، فقيه، محدّث، ثقه، شاعر، اديب، جامع علوم و فنون و معاصر ما بوده است.»
اصحاب تراجم، حويزى را از گروه اخبارى‌ها مى‌دانند و معتقدند كه ايشان پايبندى زيادى به احاديث و روايات وارد شده از معصومين(ع)داشته است؛ به‌گونه‌اى كه برخى قائلند كه ايشان معتقد بود با رجوع به قرآن بدون استفاده از احاديث، حتى قادر به درك معناى آيات احكام قرآن نيز نمى‌باشيم. گروهى نيز در عين حال كه به اخبارى بودن عبدالعلى حويزى معتقدند، در صحت اين انتساب ترديد ايجاد مى‌نمايند.
آنچه شايان توجه است، اين‌كه وجود احاديث مجعول و ضعيف در تفسير عبدالعلى حويزى، نمى‌تواند مدركى معتبر و مطمئن براى اخبارى بودن او باشد؛ زيرا-چنان كه خواهد آمد-ايشان در مقدمه بدين نكته اعتراف دارد كه: «هدف من از جمع روايات، مربوط به آيات مخصوص است و قصدم بيان عقيده‌ام نيست.»
زمان رحلت علاّمه حويزى نيز مانند چگونگى تولّد و زندگى‌اش، در هاله‌اى از ابهام فرو رفته است؛ ولى آنچه كه مسلم است، اين‌كه تا 15 ربيع الاول 1073 ق-كه عبدالرشيد بن نور الدين شوشترى بر نور الثقلين تقريظ نوشته است- زنده بوده است.اگر چه مشهور اين است كه شمع وجود علاّمه حويزى در سال 1112 ق خاموش گشت؛ ولى در منابع دست اوّل،چنين چيزى يافت نشد، بلكه اشاره‌اى هم به سال وفات ايشان ننموده‌اند. امّا برخى سال 1104 ق را سال فوت ايشان دانسته‌اند. البته سال 1112 ق. كه مشهور به سال وفات ايشان است، مربوط به شاگرد وى با نام سيّد نعمت اللّه جزائرى مى‌باشد.
محل وفات و دفن حويزى نيز به فراموشى سپرده شده است؛ اگرچه برخى از معاصرين، آن را در شيراز دانسته‌اند، ولى در منابع، چنين مطلبى يافت نشده است.
اساتيد و شاگردان
آنچه كه در تاريخ از اساتيد ايشان نقل شده است، اين است كه «ايشان مجاز از طرف ملا على نقى، از استاد خويش شيخ بهائى مى‌باشد».
از جمله افرادى كه نزد عالم حويزى زانوى شاگردى بر زمين نهاد، سيّد نعمت اللّه جزائرى، صاحب انوار النعمانية است. وى در اوائل عمرش در شيراز به خدمت علاّمه حويزى رسيده و از محضرش بهره‌مند شد.
تأليفات
از جمله آثارى كه براى اين عالم حويزى نقل مى‌كنند عبارت است از:
- تفسير نور الثقلين: كه مهم‌ترين و مشهورترين اثرش مى‌باشد.
- ديوان شعر
- فى انّ من تلقب به (اى:اميرالمؤمنين)؛
- شرح لاميه العجم طغرايى