ابن شحنه، محمد بن محمد
«ابوالفضل محب‌الدين محمد بن محمد بن محمود» (12 رجب 804 -16 محرم 890ق)، مورخ، محدّث، قاضى، فقيه و اصولى است كه براى رفع اشتباه با لقب پدرش، گاه او را ابن شحنه صغير خوانده‌اند.
| نام | ابن شحنه، محمد بن محمد |
|---|---|
| نام های دیگر | ابن ال‍ش‍ح‍ن‍ه، اب‍راه‍ی‍م بن محمد
ابن ال‍ش‍ح‍ن‍ه، اب‍و ال‍ول‍ی‍د ل‍س‍ان ال‍دی‍ن احمد بن محمد ابن ال‍ش‍ح‍ن‍ه، احمد بن محمد |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 890 هـ.ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODE10975AUTHORCODE |
وى در حلب به دنيا آمد، در آنجا رشد يافت و از شمس‌الدين غزى قرآن آموخت و پيش از پايان 10 سالگى همراه پدر به مصر رفت. قرائت را به هنگام گذر از دمشق نزد شهاب‌الدين بابى و نيز از بردينى در قاهره آموخت و نزد ابن تاج و عبدالله شريفى به نوشتن حديث مشغول شد، آنگاه به حلب بازگشت و به تكميل آموزش قرآن نزد علاءالدين كلزى پرداخت. سپس به حفظ کتابهاى مختصر در علوم مختلف روى آورد و برخى از آنها را بر عمويش ابوالبشرى، عزالدين حاضرى و بدر بن سلامه عرضه داشت.
وى به هنگام ورود ابن حجر عسقلانى به آمِد از محضرش بهره گرفت. در 828ق موفق به كسب اجازه از ابن حجر، برهان بن مرحل، شهاب‌الدين واسطى و شهاب‌الدين معروف به شاب التائب شد. همچنين به استماع حديث از افرادى چون ابوجعفر بن عجمى، ابن سفاح، ست العرب دختر ابراهيم بن ابى جراده در حلب و ابن خطيب الدهشه در حماة پرداخت. در 834ق دوباره به قاهره رفت و به ديدار تقى‌الدين مقريزى و ابن حجر شتافت و پيش از آن در دمشق از علاءالدين بن سلام بهره جست. ولع شديد وى براى دست يافتن به مقامات گوناگون ديوانى و قضايى، حوادث گوناگون و فراز و نشيبهاى بسيارى را در زندگى وى پديد آورد. چنين مى‌نمايد كه وى براى رسيدن به مناصب مختلف از هيچ اقدامى چون بذل اموال، دسيسه و توطئه و اعمال نفوذ وابستگانش روى‌گردان نبود.
اولين وظيفه‌اى كه بر عهده وى نهاده شد، تدريس در مدارس اشتقتمريه، حردكيه، حلاويه و شاذبختيه، با مشاركت برادرش عبداللطيف، و در زمان حيات پدر بود. پس از آن در 20 سالگى در تدريس اشتقتمريه استقلال يافت و با ورود المؤيد به حلب به سمت قضاى لشكر گمارده شد. سپس تدريس در شاذبختيه و در 836ق از جانب ملك سلطان الاشرف برسباى قضاى حنيفه را در حلب برعهده گرفت.
در 848ق با كمك پدرزنش ولوى سفطى كاتب مخصوص سلطان برسباى شد و به دنبال آن به نظارت لشكر، قلعه، جامع كبير نورى، تدريس، تصدير و خطابه در مدارس گوناگون گمارده شد. با اينهمه، مردم به وى اقبالى نشان ندادند و او به ناچار حلب را به قصد قاهره ترك كرد.
ابن شحنه در ضمن ولع شديدى كه به كسب مقامات ديوانى و قضايى داشت، از كار تأليف به خصوص عنايت به كتب پدرش نيز غافل نبود و آثار فراوانى از خود بر جاى گذاشت.
آثار
1. الدر المنتخب فى تاريخ مملكة حلب؛ اين کتاب تنها اثر چاپى اوست.
2. شرح ارجوزة فى الفرائض؛
3. شرح السيرة المنظومة؛
4. شرح نظم الموافقات العمرية للقرآن الشريف؛
5. العقيدة السعيدة، (منظومة عقيدة ابن الشحنة)؛
6. عهد للسلطان المؤيد ابى الفتح احمد بن الملك الاشرف ابى النصر اينال؛
7. نزهة النواظر فى روض المناظر؛
8. نهاية النهاية فى شرح الهداية؛
10. ثبت مَرويّاته و مسموعاته و شيوخه؛
منبع مقاله
دائره المعارف بزرگ اسلامى، زير نظر كاظم موسوى بجنوردى، تهران، 1377، جلد 4، صص73-17.