خلاصه عبقات الأنوار (حدیث تشبیه)
خلاصه عبقات الأنوار یا «نفحات الأزهار في خلاصة عبقات الأنوار» تلخیص «عبقات الأنوار في إمامة الأئمة الأطهار» میر حامد حسین هندی کنتوری لکهنوی، به قلم سید علی حسینی میلانی است. این کتاب خلاصه بخشی از کتاب عبقات با موضوع «حدیث تشبیه» است که در کتاب عبقات در جلد شانزدهم تحقیق غلامرضا بروجردی ذکر شده است. ترجمه کتاب توسط مرتضی نادری انجام شده است.
| نام کتاب | خلاصه عبقات الأنوار |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | حديث تشبيه
عبقات الانوار في الامامه الائمه الاطهار. برگزيده. فارسي |
| پدیدآورندگان | کنتوري، مير حامد حسين (نويسنده)
حسینی میلانی، علی (مصحح) نادري، مرتضي (مترجم) |
| زبان | فارسي |
| کد کنگره | |
| موضوع | |
| ناشر | |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE19047AUTOMATIONCODE |
مجلد حاضر از کتاب «نفحات الأزهار في خلاصة عبقات الأنوار» به حدیث «تشبیه» یا «اشباه» مى‌پردازد؛ حدیثى که از نظر سند، در نهایت صحت و از جهت دلالت بر امامت، در غایت استوارى است. حدیث «تشبیه» دربردارنده این حقیقت است که ویژگی‌هاى والا و خوی‌هاى کریمانه‌اى که در پیامبران الهى پراکنده شده، در سرور ما امیرالمؤمنین(ع) یکجا فراهم آمده است و این از حقایقى است که به برترى آن حضرت از سایر مردمان، بلکه به برترى و «افضلیت» وى از همه پیامبران، جز پیامبر اکرم(ص) دلالت مى‌کند. و چون امیرالمؤمنین(ع) برترین فرد امت پس از رسول خداست، تنها اوست که شایسته «خلافت عام» و «امامت کبرا» است و بنابر قاعده عقلى قبح پیشى گرفتن کهتر بر مهتر (مفضول بر افضل)، پیشى گرفتن دیگرى بر او در خلافت، باطل است[۱].
میلانی در ابتدای کتاب، شرح حال میرحامد حسین و یادکرد او را به ترجمه مجلد «حدیث ثقلین» ارجاع داده است[۲].
میرحامد حسین در بخش سند حدیث نام چهل تن از راویان حدیث تشبیه را ذکر کرده که میلانی در خلاصه به 38 راوی اشاره کرده است[۳]. وی بخش‌هایی از کلام صاحب عبقات را که ارتباط کاملی با حدیث نداشته را حذف کرده است؛ به عنوان مثال در مورد روایت ولی‌الله لکهنوی تنها به ذکر حدیث و ترجمه آن به نقل از لکهنوی بسنده کرده است و شرح حال او را که فرزندش محمد در ضمیمه رساله اغصان اربعه آورده، قلم گرفته است[۴]؛ اما لازم می‌داند که نتیجه‌گیری کند، لذا چنین می‌نویسد: «خواننده گرامى! از آنچه بر تو خواندیم و برایت از سخنان ارکان و پیشوایان و حافظان بزرگ اهل تسنن و دانشمندان نامى ایشان در علوم گوناگون نقل کردیم، دریافتى که حدیث تشبیه، با الفاظ و عبارات گوناگون و با زنجیره‌هاى نقل و اسنادهاى مختلف، حدیثى صحیح است و هیچ تردیدى در آن روا نیست و بى‌گمان، سخنى است که دانشمندان سنى به‌گونه مستند، از شمارى از صحابه، از پیامبر گرامى و فرستاده بزرگ الهى(ص) نقل کرده اند. آرى! ایشان حدیث تشبیه را در کتاب‌هاى خود روایت کرده و آورده‌اند و در سخنان خود بدان استشهاد نموده و در اشعار خود سروده‌اند؛ پس دهلوى چگونه درستی‌اش را برنمى‌تابد و وجود آن را در کتاب‌هاى اهل سنت نمى‌پذیرد و مى‌پندارد که آنها این حدیث را قبول نکرده‌اند؟! خداى بدانچه او بر زبان رانده، رسیدگى خواهد کرد؛ چراکه وى براى حسابرسى بس است[۵].
نویسنده، بخش دلالت حدیث عبقات را در فصول و عناوین جدیدی شماره‌گذاری و ارائه کرده است. در ابتدا اشکالات دهلوی به دلالت حدیث تشبیه را در ضمن هفت اشکال و پاسخ مطرح کرده است. سپس عناوین دیگری مانند: شبهات دهلوی پیرامون دلالت حدیث بر افضلیت را در ضمن دو اشکال مطرح و پندارهای دهلوی در اثبات برابری خلفای سه‌گانه با پیامبران را در ضمن 13 اشکال ابطال کرده است[۶].
در انتهای کتاب بخشی تحت عنوان «ملحق حدیث تشبیه» آمده که تحقیق میلانی است. وی درباره این بخش چنین می‌نویسد: «زمان بدان اندازه فراخ نبود تا من بتوانم همه مآخذ را براى یافتن روایات و راویان دیگرى از حدیث تشبیه بکاوم؛ لیکن از آنجا که برخى از دانشمندان ستیزه‌جوى اهل سنت بر شمارى از اسنادهاى یاد شده در کتاب خرده گرفته‌اند، سزا دیدم پیرامون این اسنادها، به پژوهش بپردازم و سخن آنان را درباره رجال آنها بررسى کنم تا درستى این نقل‌ها روشن و اعتراض‌هاى معترضان برطرف شود. از این رهگذر، حال معترضان و غایت تعصبشان بر ضد اهل بیت رسول خدا(ص) نیز نمایان مى‌شود. این حدیث شریف را شمارى از صحابه بزرگ و دیگران، نقل کرده‌اند: مانند: عبدالله بن عباس، ابوسعید خدرى، انس بن مالک و...[۷].
فهرست اجمالی مطالب در ابتدای کتاب و فهرست تفصیلی در انتهای آن ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- لکهنوی، میر حامد حسین، عبقات الأنوار في إمامة الأئمة الأطهار، تحقیق غلامرضا مولانا بروجردی، قم، چاپخانه سیدالشهداء، چاپ اول، 1411ق.