كنز الولد
| نام کتاب | کنز الولد |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | کتاب کنز الولد |
| پدیدآورندگان | غالب، مصطفی (محقق)
حامدی، ابراهیم بن حسین (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 215 /ح2ک9 |
| موضوع | اسماعیلیه - عقاید - متون قدیمی تا قرن 14
عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 کلام اسماعیلیه - متون قدیمی تا قرن 14 |
| ناشر | دار الأندلس |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1416 هـ.ق یا 1996 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1283AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«كنز الولد» نوشتۀ ابراهيم بن حسين الحامدى دومين داعى مطلق طيبى
كتابى است از جمله كتب سرّى فرقۀ اسماعيليه شاخۀ طيبيه است كه بيان عقايد
اين گروه مى‌پردازد.در اين كتاب عقايد اسماعيليه طيبيه و اسرار التوحيد اسماعيلى
به‌خوبى ترسيم مى‌شود.ابراهيم بن حسين در اين كتاب جهان‌شناسى نوافلاطونى-اسماعيلى
داعى کرمانى(از داعيان اسماعيلى)را به گونه‌اى مبتكرانه با نظريات اساطيرى درهم آميخته
و براساس آن جهان‌شناسى خاصى را بنيان نهاده كه به عنوان نمونه مورد استفاده متفكران
متأخر طيبى واقع شد و رسائل اخوان الصفا نيز توسط همين داعى به محافل طيبيان
يمن راه يافت.مستعلويان طيبى، همانند اسماعيليان فاطمى(در مصر)براى ظاهر و باطن
دين و احكام شرعى اهميت يكسانى قائل بوده‌اند و علاقۀ دورۀ فاطمى را به جهان‌شناسى
و بينش ادوارى تاريخ كه اجزاء عمدۀ تشكيل‌دهندۀ نظام حقايق مستعلويان نيز شدند
حفظ كردند، ولى اصلاحاتى نيز در تعاليم مذهبى-فلسفى خود وارد نمودند كه به نظام حقايق
آنها ويژگيهاى خاصى مى‌بخشيد.
يكى از ويژگى‌های «كنز الولد» از بعد فلسفى آنست كه در اين كتاب براى نخستين‌بار در
تاريخ انديشۀ اسماعيلى از رسائل إخوان الصفا و نيز الرسالة الجامعه ياد مى‌شود و مؤلف
در مناقشات خويش با مخالفان بر ديدگاه‌هاى مطرح‌شده در اين رسائل اعتماد مى‌ورزد.از اين‌رو مى‌بينيم
كه داعيان طيبى در يمن همان روش حامدى را در اعتماد به رسائل مذكور در پيش گرفته و آنرا به عنوان‌كتاب مورد اعتماد پس از قرآن كريم در نظر مى‌گيرند.
مؤلف در اين كتاب به‌خوبى به بيان عقايد اسماعيليه و اصول و احكام اين فرقه پرداخته
و به توصيف دقيق فلسفۀ دعوت و صور عرفانى آن و دانش حقايق باطنى و نيز الهيات
و مراتب روحى و دينى اقدام نموده است.در موارد بسياری «كنز الولد» از «ظهور
ولد تام» یعنى امام قائم منتظر سخن مى‌گويد كه پس از تمام شدن ادوار هفتگانه‌اى
كه نزد اسماعيليه معروف و مشهور است ظهور خواهد كرد.
ساختار كتاب
«كنز الولد» شامل يك مقدمه و چهارده باب است:الباب الاول:في التوحيد من غير تشبيه
و لا تعطيل.الباب الثاني:الابداع الذى هو المبدع الاول.الباب الثالث:
المنبعثين عن المبدع الاول معا و تباينهما.الباب الرابع:المنبعث الاول القائم بالفعل
و ما ذلك الفعل؟الباب الخامس:المنبعث الثاني القائم بالقوة و ما سبب ذلك؟الباب
السادس:الهيولى و الصورة و ما هما في ذاتهما و سبب تكثفهما و امتزاجهما.الباب
السابع:ظهور المواليد الثلاثة:المعدن و النبات و الحيوان.الباب الثامن:ظهور الشخص البشرى
اولا و في كل ظهور بعد وفاء الكور.الباب التاسع:ظهور الشخص الفاضل من تحت خط الاعتدال.
الباب العاشر:الارتقاء و الصعود الى دار المعاد.الباب الحادى عشر:معرفة الحدود العلوية
و السفلية.الباب الثاني عشر:الثواب و الارتقاء في الدرج الى الجنة الدانية و العالية.الباب
الثالث عشر:اتصال المستفيد بالمفيد و ارتقائه اليه و اتصاله به.الباب الرابع عشر:العذاب بحقيقته و
كيفيته.
نسخه‌شناسى
نسخه خطى شيخ محيى الدين حيدر در شهر مصياف كه در دو مجلد تنظيم گشته است.
تاريخ كتابت اين نسخه 1207 ه.ق است.
نسخه خطى ديگر نسخۀ كتابخانۀ دانشگاه تهران است كه در دو مجلد موجود است و در سال
1353 ه.ق كتابت شده است.
نسخه خطى متعلق به يكى از اساتيد دانشگاهى مركز اسماعيلى بيروت كه تصويرى است
از نسخه خطى‌اى كه به خط مؤلف در حاشيۀ «المجالس المؤيدية و جامع الحقائق»
در سال 555 ه.ق نگاشته شده است.
نسخه حاضر در برنامه با تحقيق و پژوهش دكتر مصطفى غالب با استفاده از نسخ
خطى فوق(به‌ويژه نسخۀ سوم)در قطع وزيرى با جلد شوميز در 342 صفحه
در سال 1996 م1416/ ه توسط انتشارات «دار الاندلس لطباعة و
النشر و التوزيع» بيروت، منتشر شده است.نوبت چاپ نامعلوم است.
منابع
1-دائرة المعارف بزرگ اسلامى،ج 8، مدخل:اسماعيليه.
2-اسماعيليه(مجموعه مقالات)، مركز مطالعات اديان و مذاهب،گروه مذاهب اسلامى.
3-مقدمه محقق دكتر مصطفى غالب.