قرافی، محمد بن یحیی
«بدرالدين محمد بن يحيى بن عمر قَرافى»، عالم و مؤلف و قاضى مالكى مصر در سال 939ق، در قرافه (ناحيه‌اى در قاهره) به دنيا آمد و به گفته خودش چون روز تولدش با 27 رمضان، از شب‌هاى قدر، مصادف بود، به بدرالدين ملقّب شد.
| نام | قرافی، محمد بن یحیی |
|---|---|
| نام های دیگر | |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | قاهره |
| رحلت | 1008 هـ.ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | نفائس الأصول في شرح المحصول / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده |
| کد مولف | AUTHORCODE4252AUTHORCODE |
در خانواده‌اى اهل علم پرورش يافت و پدرش، شمس‌الدين يحيى بن عمر قرافى (متوفى 946)، اولين استاد او بود و بدرالدين كتاب «مختصر» خليل بن اسحاق جندى، در فقه مالكى، را نزد وى خواند. برخى از استادان او عبارتند از: عبدالرحمان بن على اجهورى (متوفى 957) و شيخ زين‌الدين احمد الجَيزى (متوفى 979)، در فقه؛ در حديث، عبدالرحمان مغربى تاجورى (متوفى 960)، جمال‌الدين يوسف بن شيخ زكريّا و نجم‌الغيطى (متوفى 981) و ابوعبداللّه بن ابى‌الصّفا بكرى. چنان‌كه از تأليفاتش برمى‌آيد، از علوم لغت و ادب عصر خود نيز بهره داشت؛ بااين‌همه، هيچ‌گاه تدريس نكرد.
قرافى كه محبى او را رئيس علماى مصر در عصر خودش خوانده، به سبب مقام قضا، حل معضلات فقهى و تأليفاتش شهرت داشته است. در هفده سالگى به مقام قضا برگزيده شد و مدت پنجاه سال در اين سمت باقى ماند. تُنْبَكْتى او را از مشايخى دانسته كه علم و صلاح را با هم داشته‌اند. در 1008، يا به گفته تنبكتى در 1009، در قاهره درگذشت.
او آثار بسيارى، به نظم و نثر، داشته و به گفته عبدالكريم منشى تعداد كمى از آنها به ما رسيده است. مهم‌ترين اثر او، «توشيح الديباج و حلية الابتهاج»، ذيلى است بر كتاب «الديباج المذهب» ابن فَرحون ابراهيم بن على بن محمد، در طبقات مالكيه.
ديگر آثار او عبارتند از:
در لغت:
1. القول المأنوس بتحرير ما في القاموس؛
2. حاشيه بر القاموس المحيط فيروزآبادى؛
3. بهجة النفوس بين الصحاح و القاموس؛
4. التحرير في تحقيق التوكيد و التأكيد.
در فقه:
1. شرح الموطأ مالك؛
2. شرح مختصر خليل بن اسحاق؛
3. شرح التهذيب.
در تفسير و حديث:
1. في مخرج حديث «لولاك لما خلقت الأفلاك»؛
2. رساله در پاسخ به سؤال‌هايى كه از قرافى كرده‌اند؛
3. شرف البدر بضياء ليلة القدر؛
4. الدّر الفريد في الكلام على مواضع من كلام اللّه المجيد.
مجموعه رسالات قرافى عبارت از چند رساله فقهى است، مانند: «الدّرة المُنيفة في الفراغ عن الوظيفة»؛ «الجواهر المنتشرة في هبة السيد لأم الولد و المدبرة»؛ «تحقيق الإبانة في صحة إسقاط ما لم يجب من الحضانة».
منابع مقاله
دانشنامه جهان اسلام، ج 2، ص 493، به قلم عبدالله كيانى.
وابسته‌ها
توشیح الدیباج و حلیة الإبتهاج / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده