ابن آجروم، محمد بن محمد
ابن آجروم، ابوعبدالله محمد بن محمد بن داوود صنهاجى مراكشى(672 -723ق)، نحوى و عالم به قرائات، چون از قبيله بربرى صنهاجه برخاسته، غريب نيست كه به نام بربرى آگروم يا ابن آجروم شهرت يافته باشد؛ به‌ويژه كه سيوطى، به نقل از تذكره ابن مكتوم، مى‌نويسد كه وى در 719ق، در فاس به تعليم مشغول بوده است و سپس تصريح مى‌كند كه او به آگروم شهرت داشته است. اگر روايت سيوطى را موثق بدانيم، نظريه كسانى كه مى‌گويند ابوعبدالله محمد، توسط نويسندگان متأخر و پس از انتشار و شهرت فراگير «المقدمة الأجرّوميّة في مبادئ علم العربية»، ابن آجروم خوانده شده است، بى‌اساس مى‌گردد. منابع كهن، معناى كلمه بربرى اجروم را «فقير صوفى» دانسته‌اند؛ ازاين‌رو، مشتق ساختن آن از «اگراما»ى يونانى، يا «اگراماريا»ى لاتينى چندان موجه به نظر نمى‌رسد.
| نام | ابن آجروم، محمد بن محمد |
|---|---|
| نام های دیگر | ابن اجروم، ابوعبدالله محمد بن محمد
ص‍ن‍ه‍اج‍ی، محمد بن محمد |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 723 هـ.ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | شرح الکفراوی علی متن الآجرومیه |
| کد مؤلف | AUTHORCODE13162AUTHORCODE |
از ابن آجروم، شرح حال جامعى در دست نيست. حتى حدود يك قرن و نيم پس از مرگش، به‌رغم شهرت آجروميه، سيوطى اظهار مى‌دارد كه چيزى از احوال او نيافته است. اينكه تنها مى‌توان گفت كه وى احتمالاً در فاس متولد شده و همان جا درس خوانده، پس عازم مكه شده، در عبور از قاهره چندى در آنجا توقف كرده و نزد ابوحيان محمد بن يوسف غَرناطى (د 745ق) تلمذ كرده، در مكه آجروميه را در برابر كعبه تأليف كرده، عاقبت در فاس رحل اقامت افكنده و در آنجا به تدريس نحو و قرائات پرداخته است. او در صفر 723ق1323/م درگذشت و در باب الحديد كه در محله اندلسيان فاس بود، به خاك سپرده شد. اما «بن شنب» در دائرةالمعارف الإسلامية اين محل را باب الجيزيين كه امروز باب الحمراء خوانده مى‌شود، دانسته است.
ابن آجروم همه شهرت عظيم خود را مديون کتاب مختصر المقدمة الأجرومية است. اگرچه سيوطى نوشته است كه ابن مكتوم وى را در فرايض، حساب، ادب و قرائات صاحب علم دانسته و چندين کتاب و ارجوزه در قرائات و تجويد به وى نسبت داده، اما چيزى از اين آثار به‌جاى نمانده است و از شرحى كه گويا بر منظومه شاطبى نگاشته بوده است، نيز اثرى در دست نيست.
منابع مقاله
برگرفته از آذرنوش آذرتاش، دايرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج2، ص613، زير نظر كاظم موسوى بجنوردى، تهران، 1374.