عدة الداعي و نجاح الساعي
عدة الداعي و نجاح الساعي، به زبان عربى، تأليف جمال الدين، احمد بن محمد بن فهد حلى، متوفاى 841ق، در موضوع عرفان عملى است و در سال 801ق، تأليف شده است.
| نام کتاب | عدة الداعي و نجاح الساعي |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | ابن فهد حلی، احمد بن محمد (نويسنده)
موحدی قمی، احمد (مصحح و معلق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 266 /الف2ع4 |
| موضوع | اخلاق اسلامی
خدا - نامها دعاها قرآن - قرائت - ثواب |
| ناشر | دار الکتاب الإسلامي |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1407 هـ.ق یا 1987 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1495AUTOMATIONCODE |
ساختار
كتاب، داراى يك مقدمه، شش باب و يك مقدمه است. پيش از متن كتاب، مقدمه ناشر و مقدمه محقق واقع شده است.
گزارش محتوا
ناشر، در مقدمه خود، نخست، اندكى از دعا و اهميت آن سخن گفته و سپس به معرفى اين كتاب پرداخته است.
محقق(احمد موحدى قمى)، در مقدمه خويش، از مؤلف، شخصيت علمى و عملى وى، مشايخ وى، روايت كنندگان از وى و آثار او سخن به ميان آورده است.
مؤلف، در مقدمه، به تعريف دعا و ترغيب به آن پرداخته است. وى، پس از بيان تعريف لغوى و اصطلاحى دعا، به ذكر اخبار «من بلغ»، با اين مضمون: «هر كس حديثى را در استحباب چيزى بشنود و به آن عمل كند، ثواب آن را مى‌برد، اگر چه پيامبر(ص) آن را نگفته باشد»، همت نهاده است.
ابواب كتاب:
كتاب، در شش باب به ترتيب زير تنظيم شده است:
- در باره ترغيب بر دعا توسط عقل و نقل: در اين باب، ابتدا، دليلى عقلى بر لزوم دعا كردن بنده آورده، پس از آن، روايات پيامبر(ص) و ائمه (ع) را در اين باره ذكر كرده است. هم‌چنين آيات قرآن را آورده و با آنها استدلال نموده. مؤلف، در بين مطالب، اشكالات متعددى را كه ممكن است به ذهن انسان خطور كند، مطرح كرده و به آنها جواب‌هاى كاملى داده است.
- در باره اسباب اجابت دعا: ابن فهد، در اين قسمت، اسباب مزبور را هفت قسم دانسته كه برخى به خود دعا، برخى به زمان آن، برخى به مكان آن، برخى به حالات داعى، برخى به حالاتى كه دعا در آن واقع مى‌شود و برخى به... بازمى‌گردد.
- در باره دعا كننده: در اين باب، از كسانى كه دعايشان مستجاب مى‌شود و كسانى كه دعايشان مستجاب نمى‌شود، بحث شده است.
- در باره كيفيت دعا: در اين باب، از آداب قبل از دعا (طهارت، استقبال قبله و...)، آداب مقارن با دعا (پافشارى نمودن در دعا، اجتماع در دعا، حالت خشوع به خود گرفتن و...)، آداب بعد از دعا (ملازمت بر دعا در صورت اجابت و عدم‌اجابت، كشيدن دست بر صورت، ختم كردن دعا با صلوات فرستادن بر پيامبر و آل او و...) و امورى كه باعث نابودى عمل مى‌گردد(ريا و عجب)، سخن به ميان آمده است.
- در باره ذكر: ابن فهد، در ابتداى اين باب، جملاتى را با اين مضمون، مرقوم نموده است: «حال كه فضل و اهميت دعا بيان شد، بحثى پيرامون ذكر مى‌آوريم، زيرا ذكر، تمام فوايد دعا را دارد و قائم مقام آن مى‌شود و همان‌طور كه دعا رفع بلا و جلب نفع مى‌كند، ذكر نيز همين خصوصيات را دارا است».
- وى، در ادامه، شرايط و آداب ذكر و انواع آن را بيان كرده و ادعيه مربوط به اوقات خاص را آورده است.
- در باره تلاوت قرآن: ابن فهد، تلاوت قرآن را قائم مقام دعا و ذكر و واجد فوايد آنها مى‌داند و مطالبى را در برترى قرآن بر دعا و ذكر، بيان مى‌فرمايد. هم‌چنين از خواص قرآن و سور آن سخن مى‌گويد.
ابن فهد حلى، در خاتمه كتاب، اسماء الله الحسنى را با ذكر روايتى از پيامبر(ص) بيان كرده، پس از آن، در باره هر يك از 99 اسم الهى توضيحى مختصر داده و در پايان، نكته ظريفى را در مورد تكثّر اسماء الهى و يگانه بودن ذات خداوند و وجه جمع بين اين دو، بيان نموده است.
وضعيت كتاب
مؤلف، خود، اين كتاب را با نام «نبذة الباغي في ما لا بد منه من آداب الداعي» تلخيص كرده است.
ذكر پاره‌اى از ترجمه‌هاى كتاب:
- ترجمه كتاب توسط على بن حسن زوارى، از شاگردان محقق كركى و استاد مولا فتح الله كاشانى، با نام «مفتاح النجاة»؛
- ترجمه‌اى توسط نصير الدين، محمد انصارى، در سال 967؛
- ترجمه كتاب توسط سيد صادق توشخانكى، در سال 1301.
كتاب، بارها در ايران و هند به زيور طبع آراسته شده و بسيار مورد علاقه و توجه مردم قرار گرفته است.
در چاپ حاضر، مقدمه‌اى در شرح حال مؤلف و كتاب‌هاى او و فهرست‌هايى شامل مطالب و كتب اشاره شده در متن، به كتاب افزوده شده است.
هم‌چنين پاورقى و تعليقات مفصلى شامل ترجمه لغات مشكل متن، توضيحات ضرورى و نافع و استخراج روايات و آيات، در كتاب به چشم مى‌خورد.