شوکانی، محمد
محمد بن على بن عبدالله شوكانى(1173-1250 ق)در «هجرۀ شوكان» یمن به دنيا آمد.پدر وى، عالمى بود كه منصب قضاوت نيز داشت و معروف به صلاح و پاكى روح بود. در دامن پدر در صنعا پرورش يافت و با مهيا بودن محيط خانوادگى و وسايل رزق و اسباب حيات، به فراگيرى علم مشغول گشت.
| نام | شوکانی، محمد |
|---|---|
| نام های دیگر | شوکانی، اب‍و ع‍ب‍د الله محمد بن ع‍ل‍ی
ص‍ن‍ع‍ان‍ی، محمد بن ع‍ل‍ی |
| نام پدر | |
| متولد | 1760 م |
| محل تولد | |
| رحلت | 1250 هـ.ق یا 1834 م |
| اساتید | |
| برخی آثار | ارشاد الفحول الی تحقیق الحق من علم الاصول / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
البدر الطالع بمحاسن من بعد القرن السابع / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده الرسائل السلفیه فی احیاء سنه خیر البریه صلی الله تعالی علیه و سلم / نوع اثر: فیش تحقیقاتی / نقش: نويسنده الفوائد المجموعه فی الاحادیث الموضوعه / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده فتح القدیر: الـجامع بین فنی الروایه و الدرایه من علم التفسیر / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده نیل الاوطار: شرح منتقی الاخبار من احادیث سید الاخبار / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده |
| کد مولف | AUTHORCODE2797AUTHORCODE |
جايگاه علمى
تحصيلات خود را از قرائت قرآن و حفظ آن نزد اساتيد فن آغاز و در محضر حسن بن عبدالله هبل ختم نمود.پس از آن كتابهاى زيادى را در علوم مختلف حفظ كرد.از عالمان زيادى دانش آموخت.، همراه با تحصيل به تدريس نيز اشتغال ورزيد و دروس او، روزانه به بيش از ده درس در تفسير، حديث، اصول، معانى، بيان، و منطق، مى‌رسيد.در سن 20 سالگى اقدام به افتاء نمود بدون اينكه با اعتراض اساتيدش مواجه شود.وى از هوش و استعداد بسيار قوى برخوردار بود.در نتيجه در حديث و تفسير سرآمد هم روزگاران خود شد.به دليل عدم موافقت والدينش در حيات آنها موفق به سفرهاى علمى نگشت بدين جهت تحصيل و تدريسش، منحصر به صنعا و يمن بود.
شوكانى بر خلاف بسيارى از هم دورانش كه اهل حكايت و نقل بودند و كتابهاى آنها مملو از آن است، اهل تحقيق و اجتهاد و نظر در ادله و منادى بازگشت به كتاب و سنت بود.اين امر او را در صف مقدم مجتهدين تلاشگر قرار داده است.از جانبى نيز حسد حسودان و نقد مقلدان بر وى بيشتر گرديد.
شغل
وى به رغم دورى از دنيا طلبى و پرهيز از پذيرفتن مناصب گوناگون و...صرف تمام توان در راه علم،در سن 36 سالگى به منصب قضاوت در صنعا برگزيده شد.سپس-وزارت را قرين آن نموده متولى امور داخلى و خارجى يمن گشت و به بهترين وجه با مردم سلوك كرده، به خوبى از عهدۀ مسئوليت برآمد.
مذهب
شوكانى در آغاز فقه را بر اساس مذهب امام زيد آموخت و از پيشوايان و مفتيان مذهب زيديه شد.آنگاه در آموزش حديث، به جايى رسيد كه تقليد را كنار گذاشت و به اجتهاد نايل آمد و كتاب «الجرار المتدقق على حدائق الأزهار»را نوشت.از آن روى كه با تقليد مخالف بود مورد بى مهرى بسيار هم مذهبان خويش قرار گرفت و وى در قبال آنان با روايت احاديثى از آل بيت پيامبر(ص)تقليد را مذموم و حرام مى‌شمرد و در اين باره رساله‌اى تحت عنوان «القول المفيد فى حكم التقليد» نوشت.در عقيده سلفى و از ابن تيميه و شاگردش ابن قيّم بسيار متأثر است.در اين باره كتابى به نام «التحف بمذهب السلف» نگاشت.در جهت تطهير اعتقاد توحيدى از مظاهر شرك و تمييز آن از بدعتها و خرافات و تبيين صحيح و روشن آن مطالب بسيارى در كتابهاى خود نوشت.از جمله در كتاب «قطر الولىّ على حديث الولىّ».
اساتيد و شاگردان
وى در مورد شاگردان و اساتيد خود كتابى بنام «الإعلام بالمشايخ الأعلام و التلاميذ الكرام» نوشته و شرح حال برخى از آنان را در كتاب «البدر الطالع»آورده است.
بارزترين اساتيد وى عبارتند از:1-حسن بن ابراهيم مغربى(م 1208 ه)2-امام عبدالقادر بن احمد كوكبائى(م 1207 ه)3-يحيى بن محمد الحوتى(م 1247 ه)4-قاضى عبدالرحمن بن حسن الاكوع (م 1206 ه).
بارزترين شاگردان وى عبارتند از:1-محمد بن محمد بن زيارة(م 1381 ه)2-محمد بن احمد سودى (1226 ه)3-محمد بن احمد مشحم صعدى(1223 ه)4-احمد بن عبدالله ضمدى(م 1222 ه) 5-فرزندش احمد بن محمد شوكانى(م 1281 ه).
تأليفات
وى سه امر را در شخصيت خود جمع كرده است.الف)خوش فكرى و تيزهوشى و تلاش كه وى را از زمرۀ مجددين علماى اسلامى در رأس هر قرن قرار داده است.ب)كثرت تبحر در علوم مختلف.ج)تأليفات گسترده در علوم و فنون گوناگون.تأليفات چاپى ايشان را به 15 عنوان مى‌رسانند كه در تفسير،فقه، حديث، رجال، اصول و حكام مى‌باشد.تأليفات خطى وى نيز بنا به گزارش شاگردان و علماى ديگر به 114 عدد رسيده است.
وفات
شوكانى در 26 جمادى الثانى سال 1250 هجرى دار فانى را بدرود گفت و در صنعاء مدفون گشت.
وابسته‌ها
فتح القدیر / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
البدر الطالع بمحاسن من بعد القرن السابع / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
الفوائد المجموعه فی الاحادیث الموضوعه / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
فتح القدیر: الـجامع بین فنی الروایه و الدرایه من علم التفسیر / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
البدر الطالع بمحاسن من بعد القرن السابع / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
الرسائل السلفية في إحياء سنة خير البرية صلي الله تعالي عليه و سلم / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
إرشاد الفحول إلي تحقيق الحق من علم الأصول / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
نيل الأوطار شرح منتقي الأخبار من أحاديث سيد الأخیار / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
تحفة الذاکرين بعده الحصن و الحصين من کلام سيد المرسلين صلي الله عليه و سلم / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده