إعجاز القرآن الكريم
| نام کتاب | اعجاز القران الکریم |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | عباس، فضل حسن (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 86 /ع2الف6 |
| موضوع | قرآن - اعجاز
قرآن - مسایل ادبی قرآن - مسایل لغوی |
| ناشر | دار النفائس |
| مکان نشر | اردن - |
| سال نشر | 1429 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE17686AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
إعجاز القرآن الكريم، اثر فضل حسن عباس، در موضوع بررسى تاريخ و وجوه اعجاز قرآن كريم، به زبان عربى است.
ساختار
کتاب با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب در يك تمهيد و دو باب كه باب اول مشتمل بر دو فصل و باب دوم حاوى شش فصل است، تنظيم شده است.
نويسنده ابتدا به بررسى تاريخ اعجاز قرآن كريم و نوشته‌هاى در اين موضوع پرداخته و سپس، وجوه مختلف اعجاز قرآن را بررسى نموده است.
گزارش محتوا
در مقدمه، به عناوين ابواب و فصول کتاب، اشاره شده است [۱].
در تمهيد، به طرح مباحث كلى از جمله نياز مردم به پيامبران الهى (ع)، تعريف معجزه در لغت و اصطلاح، شروط معجزه، تفاوت ميان معجزه و كرامت، بقاى معجزه رسول(ص)، مقصود از اعجاز قرآن و... پرداخته شده است [۲].
در باب اول، در ضمن دو فصل، به بررسى تاريخ اعجاز و مطالعات و تأليفاتى كه در اين زمينه صورت گرفته، پرداخته شده است:
فصل اول، تلاش‌هاى گذشتگان در مورد اعجاز قرآن و ادوار مختلف آن بررسى شده است. نويسنده مطالعات پيشينيان پيرامون اعجاز قرآن را به سه دوره زير، تقسيم كرده است:
- دوره اشارات: از قديمى‌ترين كتبى كه در باره قرآن كريم تأليف شده، کتاب‌هايى است كه از معانى قرآن سخن به ميان آورده‌اند. در اين‌گونه كتب، قضيه اعجاز، مستقيما بررسى نشده، بلكه اشاراتى به قضيه مزبور بدون ذكر كلمه اعجاز صورت گرفته است. از جمله اين كتب، «مجاز القرآن» ابى‌عبيده و «معاني القرآن» فراء است كه در قرن دوم هجرى نوشته شده‌اند. در قرن سوم هجرى، كلمه اعجاز و بسيارى از اشارات مربوط به اين موضوع را در كتب مربوطه، همچون نوشته‌هاى نظام، جاحظ، ابن قتيبه و واسطى، مى‌يابيم [۳].
- دوره رسائل: در قرن چهارم، دو رساله پيرامون موضوع اعجاز قرآن تأليف شد كه به نظر نويسنده، اساس نوشته‌هاى بعدى در اين موضوع قرار گرفت. اين دو رساله عبارتند از: «النكت في إعجاز القرآن» نوشته ابوعيسى رمانى و «بيان إعجاز القرآن» ابوسليمان خطابى [۴].
- دوره كتب: از جمله علمايى كه در اين دوره کتاب نوشته‌اند، عبارتند از: باقلانى، قاضى عبدالجبار همدانى، عبدالقاهر جرجانى، محمود بن عمر زمخشرى [۵].
فصل دوم، به تحقيقاتى كه نويسندگان جديد پيرامون اعجاز نموده‌اند، اختصاص داشته و در آن، كتب زير، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است: «إعجاز القرآن» رافعى؛ «النبأ العظيم» محمد عبدالله دراز؛ «التصوير الفني» سيد قطب ؛ «إعجاز القرآن» عايشه بنت‌الشاطى؛ «إعجاز القرآن» شيخ محمد متولى شعراوى و «دراسة الكتب المقدسة» موريس بوكاى [۶].
در باب دوم، در ضمن شش فصل، به بحث پيرامون وجوه اعجاز قرآن پرداخته شده است.
در فصل اول، اعجاز بيانى قرآن مورد بررسى قرار گرفته است. از جمله مباحث مطرح‌شده در اين فصل عبارتند از: اهميت اعجاز بيانى؛ كلمه قرآنى و اهميت كلمه، ارزش كلمه در زمان‌هاى پيشين؛ خصايص مفردات قرآنى؛ ادعاى ترادف در قرآن؛ استعمال الفاظ مختلف در مواضع متشابه و... [۷].
در فصل دوم، به اعجاز علمى قرآن پرداخته شده و در اين رابطه، نظر علماى زير، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است: شاطبى، شيخ محمود شلتوت، محمود شاكر، غزالى، رازى، سيوطى، محمد عبده، محمد رشيد رضا، مصطفى صادق رافعى، محمد عبدالله دراز، عبدالوهاب حموده و محمد احمد غمراوى [۸].
اعجاز تشريعى، اخبار از امور غيبى، اعجاز نفسى و روحى و اعجاز عددى، ديگر وجوهى از اعجاز قرآن كريم مى‌باشد كه در فصول بعدى، مورد بررسى قرار گرفته است.
وضعيت کتاب
فهرست مطالب و منابع مورد استفاده نويسنده، در انتهاى کتاب آمده است.
در پاورقى‌ها به ذكر منابع و توضيح برخى از كلمات و عبارات متن، پرداخته شده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.