سیمای امام علی(ع) در قرآن
ترجمه فارسى سليس و روان تفسير «شواهد التنزيل لقواعد التفضيل»، نوشته عبيدالله بن عبدالله بن احمد، معروف به حاكم حسكانى، از مفسران و عالمان قرن پنجم هجرى است. در اين كتاب آياتى كه توسط پيامبر(ص) يا اهل بيت پيامبر درباره على(ع) و فاطمه زهراء(س) و حسنين(ع) تفسير و تأويل شده و يا رأسا درباره آنها نازل شده است، جمع‌آورى شده است.
| نام کتاب | سیمای امام علی(ع) در قرآن |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | شواهد التنزیل لقواعد التفضیل فی الایات النازله فی اهل البیت(ع).برگزیده. فارسی - عربی
ترجمه کتاب شواهد التنزیل لقواعد التفضیل |
| پدیدآورندگان | حسکانی، عبیدالله بن عبدالله (نويسنده)
جعفری، یعقوب (مترجم) |
| زبان | عربی
فارسی |
| کد کنگره | BP 104 /خ2 ح550421 |
| موضوع | احادیث اهل سنت - قرن 5ق.
خاندان نبوت در قرآن |
| ناشر | اسوه |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1381 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE2096AUTOMATIONCODE |
همه روايات نقل‌شده، داراى سند است. برخى از روايت‌ها از ائمه اطهار(ع) و برخى از صحابه پيامبر(ص) نقل شده است. مؤلف در انتهاى كتاب گفته: من اين جمع‌آورى را از روى شتاب انجام داده‌ام و اين، همه روايات موجود نيست و اين كار را براى تكذيب كسانى كه مدعى‌اند آيه‌اى درباره اهل بيت پيامبر(ص) نازل نشده است، انجام داده‌ام.
بيشتر روايات وارده در اين كتاب، درباره على(ع) و ولايت ايشان است؛ به همين خاطر است كه مترجم نام «سيماى امام على در قرآن» را براى ترجمه اين تفسير برگزيده است.
انگيزه ترجمه
مترجم انگيزه ترجمه اين تفسير را اين‌گونه بيان مى‌كند: «كتاب‌هاى زيادى به‌طور مستقل در خصوص آيات نازل‌شده درباره على(ع) از طرف علماى اهل سنت تأليف شده است... در ميان اين كتاب‌ها، شواهد التنزيل... نظم و ترتيب جالبى دارد و همه روايات آن با ذكر سند است و گاهى براى يك حديث چندين سند آورده است. در اين كتاب 210 آيه را به ترتيب سوره‌هاى قرآن آورده و در ذيل هركدام، رواياتى را از مشايخ خود نقل كرده است، مجموع اين روايات كه در تفسير آن آيات آمده بيش از 1200 روايت است.
مدت‌ها بود كه با خود مى‌انديشيدم كه اين كتاب را به فارسى ترجمه كنم و آن را به هم‌وطنانى كه شيفته اميرالمؤمنين هستند، تقديم كنم، ولى به اين كار موفق نمى‌شدم. با اعلام سال جارى (1379ش) به‌عنوان سال اميرالمؤمنين، اين فكر در من تقويت شد و علاقه بيشترى به ترجمه اين كتاب پيدا كردم، ولى درعين‌حال كار نوشتن تفسير «كوثر» مرا از آن بازمى‌داشت؛ تااينكه روزى در اين‌باره به قرآن تفأل كردم و اين آيه در بالاى صفحه سمت راست قرآن قرار داشت: «و هدوا إلى الطّيب من القول و هدوا إلى صراط الحميد»؛ «و به‌سوى سخن پاكيزه هدايت شدند و به‌سوى راه خداوند شايسته ستايش هدايت شدند». گويا كه قرآن با من سخن مى‌گفت و مرا به اين كار تشويق مى‌كرد. ترديدها از ميان رفت و ديگر درنگ روا نبود. براى اين كار مدتى نوشتن تفسير را متوقف كردم و به ترجمه كتاب پرداختم».
شيوه ترجمه
چون هدف مترجم از اين ترجمه، ارائه متن فارسى احاديث فضايل پنج تن آل عبا (ع) بوده است، به همين خاطر اسناد و مدارك احاديث را حذف نموده؛ زيرا ذكر اسناد ويژه اهل فن است و از آنجايى كه اين كتاب را براى عموم فارسى‌زبانان نوشته، بيان آنها به نظر بيهوده آمده است.
وى در اين‌باره مى‌گويد: «شيوه ما در ترجمه اين كتاب چنين بود كه سندهاى روايات را نياورديم؛ چون براى عموم سودى نداشت و اهل تحقيق هم در صورت نياز به متن عربى مراجعه مى‌كنند. همچنين رواياتى را كه متن آنها تكرارى بود، ولى با سندهاى ديگر هم نقل شده بود، نياورديم و به يكى از آنها بسنده كرديم، ولى تذكر داديم كه اين روايت با سندهاى ديگر هم نقل شده است. البته اگر ميان آن روايات تفاوت‌هاى مهمى بود همه را آورديم. همچنين پاورقى‌هاى محقق محترم آقاى محمودى را به همان دليلى كه در بالا گفتيم، ترجمه نكرديم و فقط در مواردى با استفاده از اين پاورقى‌ها برخى از روايات متن را، در پاورقى به كتاب‌هاى ديگر نيز ارجاع داديم. ضمنا براى تتميم فايده، متن عربى روايات را هم آورديم. البته در شماره آيات و گاهى در متن آيات اشتباهاتى بود كه تصحيح كرديم».
ويژگى‌هاى ترجمه
از ويژگى‌هاى اين ترجمه، يكى قلم آن است كه شيوا و سليس است؛ زيرا مترجم چنانچه گذشت از دانشمندان دينى است كه در فن نويسندگى مهارت دارد و كليه آثار فارسى او گواه بر اين مطلب است و ديگر اينكه حجم ترجمه به مقدار چشمگيرى كاهش يافته است و اين نيز به‌خاطر حذف اسناد تكرارى يك روايت و همچنين پاورقى‌هاى متعدد كه بيشتر مربوط به نسخه‌بدل است، مى‌باشد.
و سوم اينكه گرچه ترجمه يك جلد است، ولى خواننده، متن عربى را به‌همراه ترجمه فارسى كه پشت سر هم آمده است، هم‌زمان مى‌تواند ملاحظه نمايد و چهارم اينكه اغلاط چاپ عربى كه بيشتر آن به متن آيات و آدرس آنها مربوط مى‌شد، در ترجمه اصلاح گرديده است.
نسخه‌شناسى
اين ترجمه توسط شركت چاپ و انتشارات اسوه براى اولين بار در بهار سال 1381 با تيراژ 3000 جلد و قيمت 2000 تومان با جلد گالينگور در 415 صفحه با كيفيت عالى و كاغذ اعلا به زيور طبع مزين گرديده است.
مترجم محترم مقدمه نسبتا كوتاه و مفيدى بر آن نگاشته است و در پايان فهرست آيات را بدان ضميمه نموده‌اند. اگر فهرست اعلام و اماكن را بدان اضافه مى‌كردند، بر غناى ترجمه افزوده مى‌شد كه اميد است در چاپ‌هاى بعدى اين نيز انجام گردد.
پاورقى‌هاى مترجم در برخى موارد و آدرس آيات مرتبط در احاديث در پاورقى از ديگر ويژگى‌هاى اين نسخه بشمار مى‌آيد.
منابع مقاله
1. دانشنامه قرآن، خرمشاهى، ج1، ص843.
2. همان، ج2، ص1334.
3. سيماى امام على در قرآن، جعفرى، ص7.
4. همان، ص9.
پیوندها
مطالعه کتاب سیمای امام علی(ع) در قرآن در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور