المزار الكبير
المزار الكبير، تألیف شیخ ابوعبدالله محمد بن جعفر مشهدی، با تحقیق جواد قیومی اصفهانی، مجموعه‌ای است از دعاها، زیارات، نمازها و اعمال مشترک ماه‌های مختلف که به زبان عربی نوشته شده است. مؤلف، این کتاب را به درخواست فردی به نام ابوالقاسم هبة‌الله بن سلمان نگاشته است. وی در برخی از زیارات و ادعیه، سند روایت خود به امام معصوم(ع) را هم یادآور می‌شود [۱].
| المزار الکبير | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قیومی اصفهانی، جواد (محقق) ابن مشهدی، محمد بن جعفر (نويسنده) |
| ناشر | جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1378 هـ.ش - 1419 هـ.ق |
| شابک | 964-92002-0-7 |
| موضوع | دعاها زیارت نامهها |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 271 /الف2م4 |
این کتاب از جمله آثار قابل توجه در زمینه ادعیه و زیارات است که نظر نویسندگان پس از خود را جلب کرده و کسانی چون مرحوم مجلسی و حاجی نوری در آثار خود از آن نقل کرده‌اند [۲].
سخنان بزرگان درباره کتاب
این کتاب، ظاهراً تلقی به قبول شده است؛ زیرا تا پیش از مرحوم آیت‌الله خویی کسی در اعتبار آن کتاب تشکیک نکرده بود. سید رضی‌الدین بن طاووس و سید عبدالکریم بن طاووس بر این کتاب اعتماد کرده‌اند و دیگر علما، آن را تأیید کرده‌اند از جمله:
- علامه مجلسی در مقدمه «تحفة الزائر» می‌گوید: «به نظر قاصر رسیده که با وجود زیارات منقوله از ائمه(ع)، به زیارات مؤلَّف [یعنی زیارات غیر مأثوره] علما احتیاجی نیست. این مؤلف [ابن مشهدی] خواست که رساله‌ای تألیف کند که مأثور باشد بر ذکر زیارات و ادعیه و آدابیکه به اسانید معتبره از ائمه(ع) دین منقول گردیده است»؛ یعنی مرحوم علامه مجلسی قبول دارد که این کتاب مأثور است.
- مرحوم نوری گفته است: «اصحاب ما بر این کتاب اعتماد کرده... و از مقدمه و ابتدای کتاب چنین برمی‌آید که تمام زیاراتی که در کتاب خود آورده، از معصومین (ع) رسیده است؛ هرچند بعضی از آن را به معصومین (ع) نسبت نداده است.
- مرحوم امین: «اعتمد عليه الأصحاب».
- شیخ عباس قمی: اعتمد عليه [المزار الكبير] علمائنا الأبرار، الملقب بالمزار الكبير في بحار الأنوار.
- مرحوم مدرس: «کتاب مزار محل اعتماد اکابر است».
[۳].
ساختار
کتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب در هشت قسم و هر قسم در چندین باب تنظیم شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، زندگی‌نامه مفصلی از نویسنده ارائه و سپس اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته در کتاب توضیح داده شده [۴] و در مقدمه نویسنده، به موضوع کتاب اشاره شده است [۵].
مؤلف در قسمت نخست، شرح کوتاهی درباره جایگاه و فضیلت دعا و زیارت به دست می‌دهد، سپس کتاب را با این مطالب پی می‌گیرد: زیارت نبی(ص) و ائمه(ع) در بقیع و زیارت فاطمه زهرا(س)؛ فضیلت مسجد کوفه و زیارت علی(ع)؛ زیارت اباعبدالله الحسین (ع)؛ زیارت سایر ائمه معصومین (ع)؛ ثواب حج و زیارت قبور؛ اعمال ماه مبارک رمضان، عید فطر و روزهای دیگر و زیارت ائمه(ع) [۶].
مؤلف سعی کرده در این کتاب همه فنون و روش‌های زیارت در مشاهد مشرفه را جمع نماید و همین‌طور روایاتی را که در مورد ترغیب به رفتن به مساجد مبارکه وارد شده است و ادعیه‌ای را که در آن مکان‌های مقدس خوانده می‌شود و همین‌طور ادعیه تعقیبات نمازها و دعاهای لذت‌بخش که در خلوت با حضرت پروردگار مناجات می‌شود و ادعیه‌ای که برای امور مهم کارساز است و گرفتاری‌ها را برطرف می‌سازد را نقل نماید. همه این ادعیه، از راویان ثقه و مورد اعتماد نقل شده است.
در پایان می‌توان چنین گفت که اثر حاضر، قدیمی‌ترین منبع برخی ادعیه و زیارات، چون دعای ندبه، زیارت ناحیه و زیارت آل یاسین است که در اعتبار آن‌ها، بحث‌های زیادی مطرح شده است [۷].
وضعیت کتاب
فهارس کتاب در انتهای آن جای گرفته است که عبارتند از: فهرست رجال؛ اماکن و بقاع؛ کتب و قبایل و موضوعات.
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع [۸] و اشاره به اختلاف نسخ [۹]، به توضیح برخی از مطالب و عبارات متن پرداخته شده است [۱۰].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- صالح‌آبادی، محمدحسین، «معرفی کتاب «المزار الكبير»»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله فقه اهل‌بیت، شماره 50، تابستان 1386 (29 صفحه، از 224 تا 252)
- طبسی، نجم‌الدین، «زیارت ناحیه مقدسه»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله انتظار موعود، شماره 20، بهار 1356 (24 صفحه، از 191 تا 214).
- «فهرست کتاب‌های منتشرشده تیرماه سال 1378»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کتاب ماه دین، شماره 22 و 23، مرداد و شهریور 1378 (32 صفحه، از 66 تا 97).