دیوان اشعار حسن زاده آملی
شعر صنعتى است كه همه امتها و جوامع بشرى على رغم تمام اختلافاتشان آن را جهت تأثير بر نفوس و برانگيختن عواطف و احساسات به كار مى گيرند.زيرا اگر شيوايى گفتار با هنر سجع و قافيه آميخته گردد، سخن را حلاوت و گرمى خاصى مى بخشد كه آن را در نثر كمتر مى توان يافت.چه بسا دلهايى سخت و سركش كه با سخن نرم شاعرى آب و چشمهاى جامدى كه با كلام موزونى، روان گرديده است.چه بسا افرادى كه از طريق مستقيم حق منحرف بوده و با شنيدن يا خواندن غزلى منقلب شده و به راه راست هدايت بازگشته‌اند.
| نام کتاب | دیوان اشعار حسن زاده آملی |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | دیوان اشعار |
| پدیدآورندگان | فلسفی، امیراحمد (خطاط)
حسن‌‌زاده آملی، حسن (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | |
| موضوع | |
| ناشر | مرکز نشر فرهنگی رجاء |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1377 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE15002AUTOMATIONCODE |
از اين رو عارفان دلسوخته و حكيمان وارسته و دانشمندان پيراسته، علاوه بر اينكه يافته ها و احساسات درونى خويش را با زبان شعر كه زبان احساس است، ابراز نموده اند،هميشه از صنعت شعر بهترين استفاده ها را كرده و از اين طريق اف‌كار و انظار دقيق و باريك را در اذهان رسوخ داده و صفات حميده و اخلاق فاضله را در ميان مردم شايع ساخته و قلوب انسانها را زنده و به ارواح آنان طراوتى خاص بخشيده‌اند.
از جمله كسانى كه مصداق بارز سخن فوق است حضرت استاد حسن زاده آملى است كه با سرودن اشعار عرفانى، اخلاقى و حكمى اهداف ياد شده را محقق ساخته است مجموع سروده هاى معظم له در ديوانى مدون و به ديوان اشعار نام گرفته است.ديوان مزبور شامل بخشهاى مختلفى چون غزليات،قصايد، رباعيات، ترجيع بند،پندنامه و دفتر دل است.در اين ميان دفتر دل را شأنى بسزاست كه بعدد حروف بسم الله الرحمن الرحيم،نوزده بند است و هر بند در يك موضوع تكوينى.
در بند اول آمده است:
| به بسم الله الرحمن الرحيم است | كه عارف در مقام كن مقيم است | |
| كن الله و بسم الله عارف | چه خوش وزنند در بحر معارف |
الى آخر
استاد خود در وصف دفتر دل سروده است:
| چو اين دفتر حكايت دارد از دل | بسى حرف و شكايت دارد از دل | |
| بحكم طالعش از اختر دل | نهادم نام او را دفتر دل | |
| زطوفانى درياى دل من | صدفهايى كه دارد ساحل من | |
| بسى از آن صدفها را ز ساحل | نمودم جمع و شد اين دفتر دل |
شايان ذكر است كه نوع غزليات ديوان و خصوصا دفتر دل در حال رياضت و داشتن اربعين سروده شده است.آرى به فرموده بابا طاهر:
| حقيقت بشنو از پور فريدون | كه شعله از تنور سرد نايى |
مرحوم حاج ميرزا مهدى الهى قمشه اى،آن عارف بزرگ و شاعر سترگ كه صدر ديوان اشعار به دستخط مبارك آن جناب مزين است،در وصف سروده هاى استاد چنين نگاشته است:
«به مقتضاى شوق ذاتى نفوس قدسيه ناطقه به فهم حقايق،هرچه روح، اشتياقش به فهم معارف الهى و لطايف حكمى فزون است استعلاى نفس ناطقه بيشتر و انجذاب به عالم تجرد بيش.به حكم ان من الشعر لحكمة و ان الله تعالى كنوزا تحت العرش.مفتاحه لسان الشعراء،ذوق لطيف و فكر علمى شريف و خاصه مشتاقان علوم عقلى و عرفان و طالبان مقام حقيقت و ايقان، ترنم و تفكر و تجسم معانى مجرده را به لباس زيباى شعر براى توجه نفوس لايق و تشويق خلايق و توجه به دقايق عرفان و حكمت و مبدا و معاد،ضرور دانسته و استادان علوم عقلى و ذوقى، اشارات و لطايف و حقايق قرآن گفتار ائمه اطهار را با طبع لطيف خود به لسان اشعار و نظم آبدار در آورده و نفوس مستعده را بهره مند از آن سخنان آسمانى مى كنند و بدين وسيله مردم را سوق به اخلاق فاضله دهند،لذا استاد دانشمند«حسن زاده»اشعار آبدارى براى نشر معارف الهى و ترغيب نفوس شيق به كمال و روحهاى عالى طالب حقايق، اين اشعار را كه مضامينش همه طبق اخلاق فاضله و توحيد و تزكيه و تربيت روح است، بدين مقصد عالى سروده و از طبع وقاد خداداد گوهر فشانى كرده‌اند.
ان شاء الله لكل بيت بيت فى الجنة پاداش از حقيقة الحقايق خواهند يافت.حضرت حجة الاسلام بارع و استاد دروس عقليه و نقليه حوزه علمى قم ابقاه الله بحسن عنايته،در مقام نشر حكمت و معرفت بدين وسيله هم كه اكثر دانشمندان بدان نشر حقايق قرآن داده اند، متوسل شدند و على الله اجر من احسن عملا.
«الاحقر مهدى الهى قمشه اى»
و اينك نمونه اى از سروده هاى استاد:
| ره عشق است و نوش و نيش دارد | هزاران گردنه در پيش دارد | |
| برو راه خود و امثال خود گير | كه اين ره لايق درويش دارد | |
| كجا ره مى برد در بزم خوبان | هر آنكو نفس بدانديش دارد | |
| به كام دل رسيدن آرزو نيست | كه سالك را اسير خويش دارد | |
| شنيدم عاشقى فرزانه مى گفت | چو من ديوانه ديگر كيش دارد | |
| عجب بزمى است خلوتگاه معشوق | كه در شب عاشق دل ريش دارد | |
| حسن را ار تمناى وصال است | دلش را دور از تشويش دارد |
| من مات قد و قامت موزون توام | دل داده آن جمال بيچون توام | |
| حاشا كه بگويمت تو ليلاى منى | اما من دل باخته مجنون توام |
| اى يك ده و دو كه جمله روحيد همه | از صبح ازل مست صبوحيد همه | |
| افتاده به قلزم فناييم و شما | بر كشتى كائنات نوحيد همه |
| سرمايه راهرو حضور و ادب است | آنگاه يكى همت و ديگر طلب است | |
| ناچار بود رهرو از اين چار اصول | ورنه به مراد دل رسيدن عجب است |
كتاب ديوان اشعار در تابستان 1364 توسط مركز نشر فرهنگى رجاء با كيفيت مطلوبى طبع و منتشر شد.&