طبقات الشافعیة (حسینی)

طبقات الشافعية

نام کتاب	طبقات الشافعية
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	حسيني، ابو بکر بن هدايه الله (نويسنده) نويهض، عادل (محقق و معلق)
زبان	عربي
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏150‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏6‎‏ط‎‏2
موضوع	1.شافعيه - سرگذشت نامه 2.فقيهان اهل سنت - سرگذشت نامه 3.فقيهان شافعي - سرگذشت نامه
ناشر	دار الآفاق الجديدة
مکان نشر	لبنان - بيروت
سال نشر	1982م , 1402ق
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE11679AUTOMATIONCODE

معرفی اجمالی

«طبقات الشافعیة»، اثر ابوبکر بن هدایت الله حسینی (متوفی 1014ق) با تحقیق عادل نویهض، فرهنگ نامه ای است به زبان عربی که به بیان اسماء رجال ناقلین از امام شافعی و منسوبین به او و شرح حال ایشان پرداخته است.

مؤلف، این کتاب را در بغداد و به سفارش برخی از دوستانش نگاشته است.

ساختار

کتاب از دو مقدمه و هشت باب تشکیل شده و هریک از ابواب آن اختصاص به یک سده دارد که خود به دو فصل پنجاه ساله تقسیم شده است.

مؤلف، ابتدا به ذکر شرح حال محمد بن ادریس شافعی (متوفی 204ق) و کسانی که در قرن سوم وفات کرده‌اند پرداخته، سپس قرن به قرن تا زمان حیاتش، علمای شافعی مذهب و کتب آنها را تا آنجا که توانسته و اطلاع یافته ذکر کرده است.

گزارش محتوا

مؤلف در بیان شرح حال هریک از علمای شافعی در هر طبقه، پس از بیان نام فرد و اجدادش، در صورت شهرت فرد به صفتی، آن را ذکر نموده است؛ مثلاً درباره ابوالحسن علی بن احمد بغدادی معروف به ابن مرزبان می‌نویسد: او مشهور به امانت در مذهب بود.

نویسنده همچنین سعی می‌کند، در صورت مشخص بودن روز و مکان تولد و وفات، آن را نیز در کتابش ضبط نماید؛ برای نمونه در بیان «رویانی» صاحب کتاب بحر این گونه می‌نویسد: در ماه ذی حجه سال 415 متولد شد و در مسجد جامع آمل در یازدهم محرم سال 520 به دست ملاحده به شهادت رسید.

همچنین درصورتی که تاریخ وفات فردی مشخص نباشد، می‌گوید: به وفات او دسترسی پیدا نکردم.

از دیگر ویژگی‌های کتاب آن است که مؤلف سعی کرده در بیان شخصیت و ویژگی‌های اخلاقی و اجتماعی هر فرد در بین مردم، دیدگاه بزرگان و مورخان مختلف را ذکر نموده و ویژگی‌های بارز او را بیان نماید.

درصورتی که نام فرد، قابل تشخیص برای همگان نباشد، کیفیت ضبط آن نام را بیان می‌کند؛ مانند: کلمه مرزبان (بمیم مفتوحة و راء ساکنة و بعدها زاء معجمة مضمومة بعدها باء موحدة)؛ یا کلمه صعلوکی (بضم الصاد المهملة).

از دیگر ویژگی‌های کتاب، ذکر برخی از آثار علمایی است که درباره آنها صحبت شده است.

همچنین در این کتاب، توثیق و یا تضعیف برخی از افراد آورده شده است.

وضعیت کتاب

این کتاب برای اوّلین مرتبه بدون فهرست و تحقیقات در سال1356، در بغداد منتشر گردید. در دوره اخیر (1391)، نگارش جدیدی از این کتاب همراه با تحقیقی جامع و فهرستی کامل توسط عادل نویهض نگاشته شد. ایشان با مراجعه به تصویر نسخه خطی و مقابله کردن با آن و توضیحات مورخان و مراجعه به ده‌ها کتاب زندگی نامه و سیره و اعلام و... این چاپ از کتاب را در بغداد انتشار داد.

درصورتی که تاریخ تولد و وفات و یا مکان آن در موردی مجهول باشد یا اینکه مؤلف در ثبت این تاریخ اشتباهی نموده باشد، محقق دیدگاه خویش را در این باره در پاورقی آورده است.

پس از پایان ابواب کتاب، چهار فهرست اعلام، اماکن، مقطعات و ابیات و فهرست کتاب‌هایی که در متن و حواشی آمده، ذکر شده و در ادامه منابع تحقیق آمده و در پایان کتاب 5 مطلب به عنوان استدراک آمده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.