تذكرة الذاكرين

تذكرة الذاكرين
پدیدآوران	اردبیلی، محمدبن سلطان‌محمد (نويسنده) عاطفی، افشین (مصحح)
عنوان‌های دیگر	رساله سؤال و جواب ** رساله صوفیه صفویه ** مناجات
ناشر	همگام با هستي
مکان نشر	ایران - کاشان
سال نشر	1391ش
چاپ	1
شابک	‎978-600-5531-08-4
موضوع	دعاها - نثر فارسی - قرن 11ق. - شعر فارسی - قرن 11ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	4ت4الف 271/8 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

تذكرة الذاكرين؛ رساله صوفیه صفویه؛ رساله سؤال و جواب؛ مناجات، متن تصحیح‌شده چهار رساله از میرزا محمد بن سلطان‌محمد اردبیلی، معروف به محقق بیدگلی (قرن دهم و یازدهم) است که با تصحیح افشین عاطفی، منتشر شده است.

«تذكرة الذاكرين»، به بیان اذکار و اورادی در مسیر سیر و سلوک اختصاص دارد. این‌ رساله‌، مشتمل‌ بر نثر خطابی، اما در غالب اوقات ساده و لطیف است. از میان صور خیال، آنچه‌ در‌ این رساله برجستگی بیشتری دارد، انواع تشبیه است و از میان صنایع بدیعی‌، سجع‌. گفتنی‌ است غالب هنرنمایی‌های نویسنده در تذکره سادسه و نیز خاتمه رخ داده است، تا آنجا‌ که‌ سخنش به شعری زیبا می‌ماند؛ شگفت اینکه بیشتر ابیات رساله‌ در‌ همین تذکره است.

نثر «تذكرة الذاكرين»، آشکارا، گونه‌‎هایی متفاوت دارد و این تنوع و گونه‌گونی با احوال نویسنده و موضوع سخن تناسبی یافته است. در بخش‌هایی که برای آشکار ساختن‌ موضوع‌ است و قسمت‌ عمده کتاب را شامل می‌شود، نثری ساده و بی‌پیرایه دارد. هرجا که بنای سخن‌ به دریافت ذوقی مؤلف‌ و تأویل‌ و توضیح قولی است، عبارات موزون و مسجع و سرشار از آرایه‌هاست. این طرز سخن، همان است که نمونه‌های دلنشین آن را از زبان گذشتگان شنیده‌ایم. وقتی که در مقام ارشاد و نصیحت‌ سخن‌ می‌راند، در کمال فصاحت و بلاغت است و در این حال است که لطف و حلاوت سخن او بیشتر متجلی می‌‌شود‌ و همان‌ شور و گیرندگی خاصی که در سخن صوفیانی چون احمد غزالی‌ و عین‌القضات و نسفی و نجم رازی جلوه‌گری می‌کند، در سخن عارف ما ملاحظه می‌شود.

اردبیلی در رساله «صوفیه صفویه»، به ارشاد سالکان طریقه صفویه و قواعد طریقت و همچنین، بیان احوال اهل حلقه و دایره سلسله صفویه و مطالبی ازاین‌دست، پرداخته است.

رساله سوم که مجموعه‌ای است از سؤال و جواب محمد بن حسین الهی اردبیلی، در بیان طریقه صوفیه صفیه صفویه و مطالبی در این ارتباط بوده و آخرین رساله، در مضمون مناجات و حمد خداوند می‌باشد.

منابع مقاله

1. متن کتاب.
2. مؤمن، محسن، «جستاری در نسخ خطی رساله تذكرة الذاكرين»، پایگاه مجلات تخصصی نور، تاریخ (دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات)، تابستان 1393- شماره 33، به آدرس:

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1122059