الرسالة الشرفية في تقاسيم العلوم اليقينية
| الرسالة الشرفية في تقاسيم العلوم اليقينية (متنی فارسی از سده هفتم هجری) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سلماسی، حسن بن ابراهیم (نويسنده)
نورانی نژاد، حمیده (مصحح) کریمی زنجانی‌اصل، محمد (مصحح) |
| ناشر | انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ** دانشگاه تهران |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1383ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-7874-37-5 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /س۸ر۵ 177 Q |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الرسالة الشرفية في تقاسيم العلوم اليقينية، اثر ابوعلی حسن سلماسی (زنده تا 624ق)، متنی است فارسی از سده هفتم هجری که با مقدمه و تصحیح حمیده نورانی‌نژاد و محمد کریمی زنجانی اصل، منتشر شده است.
سلماسی در این رساله، از قاعده «اشرفیت» بهره جسته و آن را به‌خوبی و کارآموزده، به‌کار بسته است. به‌رغم لحن متشرعانه و توجهش به «نقل»، همه جا از «عقل» بهره گرفته و آیات فراوانی را در دفاع از عقل، شاهد آورده و شرف آدمی را به «علم» می‌داند و بر سنت فارابی و حتی اسماعیلیانی همچون ابویعقوب سجستانی، لذت نفس را در معقولات بازمی‌جوید. او در پی نشان دادن بهترین علوم، که در نظرش، همان علم آخرت است و به نسبت علوم با سعادت دیدار حق تعالی، به دو گونه رده‌بندی قائل شده است.
در گونه نخست، از علم مفید در دنیا و آخرت و مصداق آن، یعنی علم احکام شرع، آغاز کرده و آنگاه به‌ترتیب از این علوم و مصداق‌هایشان سخن گفته است: «علمی که آلت است برای تحصیل علم نافع» (علم نحو و لغت)، «علمی که معین است بر تحصیل علم نافع» (علم طب)، «علمی که مضر است بر بعضی از مردمان» (علم کلام و الهیات)، «علمی که مضر است بر همه مردم» (علم نجوم، سحر و طلسمات که اولی بر صاحبش مضر است و دومی بر دیگری)، «علمی که نه مفید است نه مضر» (علم اشعار و انساب)، «علمی که خاص دنیاست» (علم معاملات و سیاست و طب و حساب)، «علمی که خاص آخرت است» (علم مکاشفه یا علم باطن و علم معامله یا علم احوال دل که پسندیده دارد همچون صبر و خوف و ناپسندیده همچون ترس و حسد)[۱].
ابوعلی در دومین گونه رده‌بندی ارائه‌کرده‌اش، علوم را تقسیم می‌کند به:
- آنچه به مصالح بدن در دنیا تعلق دارد، یعنی علم طب و علم فقه؛
- آنچه به مصالح نفس و تصفیه باطن تعلق دارد، یعنی علم تهذیب اخلاق؛
- آنچه موجب نجات و سعادت ابدی است، یعنی علم به ذات و صفات حق - جل ذكره - و علم به ملائکه و حکمت آفرینش دنیا و آخرت و دانستن روح و جنت و دوزخ و اسرار کلام الله و آنچه بدان ماند[۲].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.