توبه آغوش رحمت
| نام کتاب | توبه آغوش رحمت |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | انصاریان، حسین (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 225/7 /الف8ت9 |
| موضوع | اخلاق اسلامی
توبه (اسلام) گناه |
| ناشر | دار العرفان |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1386 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE12802AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«توبه آغوش رحمت»، متن سخنرانى‌هاى شيخ حسين انصاريان، در سال 1363ش، است. وى مباحثى تحقيقى پيرامون موضوع توبه مطرح كردند كه مورد استقبال قرار گرفت. سيد محمد جواد هاشمى يزدى، مدير مركز تحقيقاتى دارالصادقين، پيشنهاد تبديل اين مجموعه را به كتاب جهت استفاده بيشتر جامعه از اين مجموعه نمود. سخنرانى‌ها، توسط مؤسسه دارالعرفان پياده شد و مورد تحقيق قرار گرفت و منتشر گرديد.
ساختار
كتاب حاضر، با عنوان «آثار استاد حسين انصاريان» به شماره 3، در يك جلد منتشر شده است كه دربردارنده 20 سخنرانى در 6 فصل است و به تبيين مباحث مربوط به توبه وتوضيح هريك با عنايت به آيات و روايات شيعه پرداخته است.
گزارش محتوا
يكى از مسائل مهم در دين مبين اسلام، بحث توبه و بازگشت از گناهان به‌سوى معبود مهربان است. نگارنده، در شش فصل به تبيين مباحث مربوط به توبه و توضيح هريك با عنايت به آيات و روايات شيعه و داستان‌هاى آموزنده، پرداخته است.
در فصل اول، با عنوان «نعمت‌ها و مسئوليت انسان»، به نعمت‌هايى كه خداوند به انسان عنايت كرده، اشاره نموده و فراوانى و گستردگى و بى‌شمار بودن نعمت و راه تحصيل و توجه به آن را برمى‌شمرد. در ادامه، چگونگى شكر نعمات الهى و پرهيز از ناسپاسى را بيان كرده و به زشتى بخل و اسراف و علل از دست رفتن نعمت و پاداش بجا خرج كردن آن اشاره دارد.
مؤلف در چگونگى شكر، از قول خواجه نصير الدين طوسى چنين مى‌گويد:
«شكر، شريف‌ترين و برترين كارهاست و بايد بدانيد كه شكر، روبه‌رو شدن با نعمت به‌وسيله گفتار و عمل و نيت است و براى شكر، سه پايه و سه ركن است:
اول، شناخت نعمت‌دهنده و صفاتى كه. ..؛
دوم، تحقق حال است و حال، عبارت است از خضوع و تواضع در برابر منعم و خوش‌حالى به نعمت‌ها؛ به اينكه تمام نعمت‌ها، هديه الهى به عبداست...؛
سوم، عمل است و عمل بايد در سه مرحله قلبى و زبانى و اعضايى ظهور كند...»
در فصل دوم، به «گناه و راه درمان آن» پرداخته است. وى، گناه را بيمارى روح مى‌داند و توبه را كليد آشتى با پروردگار و پاك شدن از گناهان معرفى مى‌كند و ضمن واجب فورى و واجب اخلاقى دانستن توبه، تمسك به طبيبان معالج روح (اهل بيت عصمت و طهارت(ع)) را لازم و بسيار مؤثر برمى‌شمارد.
مؤلف، در جاى جاى كتاب، خصوصا اين فصل از كتاب، از آيات و روايات بسيارى استفاده كرده است؛ به‌عنوان مثال، در ذيل طبيبان معالج روح، به روايتى اشاره مى‌شود به شرح زير:
«روايت شده مردى به محضر حضرت حسين(ع) شرفياب شد و عرض كرد: مردى گنهكارم و در برابر گنه، صبر و طاقت ندارم؛ مرا موعظه كن. حضرت به او فرمودند: پنج چيز را انجام بده، بعد از آن هر گناهى را خواستى مرتكب شو:
اول: رزق خدا را نخور، هر گناهى را انجام ده؛ دوم: از ولايت خدا خارج شو، سپس هر گناهى را خواستى بياور؛ سوم: جايى را بطلب كه خداوند تو را نبيند، آن‌گاه گناه كن؛ چهارم: وقتى ملك موت براى گرفتن جانت آمد، او را از خود دفع كن، سپس گناه انجام بده؛ پنجم: زمانى كه مالك دوزخ تو را وارد دوزخ كرد، تو وارد آتش مشو، سپس هر معصيتى را خواستى انجام ده.» (جامع الاخبار، 130، الفصل التاسع و الثمانون فى الموعظة)
در سومين فصل كه سرفصل آن «بازگشت به حق» است، مؤلف، با اين مطلب كه گنهكاران قدرت بر توبه دارند، اين فصل را آغاز مى‌كند، سپس توبه را ميراث حضرت آدم و حوا(ع) مى‌خواند و به تبيين آثار سوء گناهان و راه توبه واقعى اشاره كرده و توبه حقيقى از ديدگاه امام على(ع) را بيان مى‌كند و سپس مسئله توبه در قرآن را با آوردن آياتى از قرآن به بحث مى‌نشيند و امر به توبه در قرآن و راه توبه واقعى و پذيرش توبه و ساير مسائل آن را مطرح مى‌كند.
در فصل چهارم كه يكى از جذاب‌ترين قسمت‌هاى كتاب است، با عنوان «داستان توبه‌كنندگان»، داستان‌هاى زيبا و معروفى از توبه گناهكاران را بيان كرده و به ترغيب و تشويق انسان به توبه و بازگشت به فطرت پاك ملكوتى خويش مى‌پردازد؛ از جمله داستان‌هايى كه در اين بخش بيان مى‌شود، جريان توبه واقعى جناب حر و قبولى توبه وى و ملحق شدن به سپاه امام حسين(ع) است.
در فصل پنجم، مؤلف، «سود سرشار خودنگه‌دارى» و سرپيچى از فرمان نفس را گوشزد كرده و به بررسى انسان و اميال و خواسته‌هاى او پرداخته و بت نفس را مادر بت‌ها مى‌خواند و راه اصلاح انسان را در جهاد اكبر با نفس و مبارزه مستمر با آن دانسته تا جايى كه نفس سركش مطيع و فرمان‌بردار گردد و در برابر حلال و حرام الهى تسليم شود كه اين تنها راه سعادت انسان و دورى از عذاب آخرت است.
در آخرين فصل، نويسنده، به «آراسته شدن به زيبايى و زدودن زشتى‌ها» اشاره‌اى بجا داشته و ايمان به غيب و خدا و فرشتگان و برزخ و محشر و حساب و بهشت و جهنم را نشانه مردم اهل هدايت و فلاح برمى‌شمرد؛ ايمانى كه از مرتبه علم گذشته و تبديل به يقينى مستحكم شده و راه نفوذى براى نفس اماره و شياطين باقى نمى‌گذارد. در ادامه اين مباحث، مؤلف، آراسته شدن به زيبايى‌هاى الهى را شايسته انسان كه خليفه خداوند است، دانسته و به تبيين برخى از اين امور مى‌پردازد؛ از جمله: نماز و انفاق و تقوا و اخلاص و مال حلال و...
در ادامه، خليفه ذات اقدس پروردگار را به زدودن زشتى‌ها و پليدى‌ها از نفس خود فراخوانده و قسمى از اين امور شيطانى را مطرح مى‌كند؛ مواردى كه هريك، به تنهايى مى‌توانند موجب هلاكت انسان در دنيا و خسارت جبران‌ناپذير آخرت گردند و انسان را از سعادت و كمال دور كنند؛ از جمله اين مهالك، كبر و ريا و شهوت حرام و تهمت و غيبت وحب دنيا و... را مى‌توان نام برد.
وضعيت كتاب
اين اثر، بر پايه منبر و سخنرانى‌هاى استاد انصاريان است. محقق كتاب، سعى زيادى داشته علاوه بر اينكه سبك و شيوه سخنران را در تبيين معارف اهل بيت(ع) تا حدى حفظ كند، شرايط كتابت را نيز در آن وارد نمايد؛ شرايطى همچون، عنوان‌بندى مناسب، تفكيك مطالب و موضوعات، ذكر نام مستقل براى هر بحث و استخراج مصادر آيات و روايات در پاورقى كتاب.
در ابتداى كتاب، فهرست محتويات، سخن ناشر و گفتار مؤلف ذكر شده و در پايان آن، فهارس كتاب كه شامل فهرست آيات، روايات، انبياء و معصومين، اعلام، قبايل و بيوتات و مذاهب، كتاب‌ها، مكان‌ها، منابع و مآخذ مى‌باشد.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.