کلیات قصص الأنبیاء

کلیات قصص الأنبیاء
پدیدآوران	جویری، محمد (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	قصص الأنبیاء
ناشر	اسلامیه
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1384ش
چاپ	11
شابک	‎964-481-222-0
موضوع	قرآن - قصه‎ها - پیامبران - سرگذشت نامه
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ج9ق6 88 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

کلیات قصص الأنبياء، اثر مولانا محمد جویری؛ مجموعه‌ای از داستان‌های پیامبران و سرگذشت آنها است.

نکاتی درباره کتاب و نویسنده

خان‌بابا مشار با اشاره به آشفتگی و دست خوردگی مقدمه گفته است: «آنچه از اين مقدمه آشفته برمى‏آيد اين است كه اين كتاب نخست بزبان تازى بوده و آن را در هند به پارسى ترجمه كرده‏اند. نام مؤلف اين كتاب در اين مقدمه يک جا محمد جويرى و جاى ديگر ابو محمد جويرى آمده است. پيداست كه مراد از اين محمد (يا) ابو محمد جويرى همان عارف مشهور اواخر قرن سوم و اوايل قرن چهارم است كه ابن اثير رحلت وى را در سال 311ق ضبط كرده و نامش را ابو محمد احمد بن محمد بن جويرى‏ آورده و گفته است که از مشاهیر صوفیه بوده است». وی پس از ذکر مطالبی پیرامون نویسنده به این نتیجه رسیده است که احتمالا قصص الانبياء و سير الملوك تأليف محمد حويزى نامي است كه آن را در 352 هجری قمری به زبان عربیی تأليف كرده و چنانكه از روى انشاء ترجمه فارسى برمى‏آيد آن را در حدود قرن هشتم در هند به فارسى ترجمه كرده‏اند. .

انگیزه تألیف

در مقدمه ضمن تصریح به عربی بودن نسخه اصلی کتاب انگیزه از برگردان آن به فارسی، درخواست سلطان غیاث الدین دانسته شده و نام قصص الانبياء و سير الملوك برای آن ذکر شده است .

سبک نگارش

شیوه نگارش کتاب تلفیقی از نثر روایی و دینی است که ویژگی‌های کلیدی استفاده گسترده از نقل قول‌های مستقیم از آیات قرآن و احادیث نبوی برای مستندسازی روایات. در برخی بخش‌ها، برای تأثیرگذاری بیشتر و افزودن بر زیبایی متن، از قالب شعر نیز استفاده شده است.

گزارش محتوا

در مقدمه کتاب مطالبی درباره کتاب و سبب ترجمه آن گفته شده است.

مطالب کتاب با داستان آفرینش نور حضرت محمد (ص) شروع شده و به آفرینش عرش، کرسی، قلم، لوح، بهشت و دوزخ از نور ایشان اشاره شده است. در ادامه به خلقت آدم(ع) و کیفیت خلق انسان از نطفه گفته پرداخته شده است.

قصه آفرینش جهان به خلق جهان در مدد شش روز پرداخته است و در ادامه از آفرینش خورشید و ماه سخن رفته است. بخش دیگری از کتاب به آفرینش آدم (ع) و جریان سجده فرشتگان بر او و سرکشی ابلیس از فرمان الهی پرداخته شده است.

داستان حضرت آدم (ع) شامل شرح سکونت او و حوا در بهشت و نهی شدن ایشان از خوردن میوه درخت ممنوعه و رانده شدن ایشان از بهشت به جهت خوردن از درخت ممنوعه با وسوسه شیطان است. و همچنین به هبوط آدم(ع) و تعلیم دادن توبه کردن به وی توسط جبرئیل، توبه کردن حضرت آدم(ع) و حج کردن او اشاره شده است. نویسنده ضمن اشاره به فرزندان حضرت آدم(ع) و حوا، ماجرای قربانی کردن هابیل و قابیل و قتل هابیل به دست قابیل را به دلیل حسادت، ذکر کرده و در آخر از مرگ حضرت آدم در ۹۳۰ سالگی و دفن او توسط فرشتگان سخن گفته است.در ادامه به قصه شیث(ع) و نخستین بت‌پرستی و آتش‌پرستی و همچنین قصه ادریس اشاره شده است.

داستان کیومرث پادشاه که گل‌شاه به او اطلاق شده و برخی او را آدم(ع) دانسته‌اند از جمله مطالب کتاب است که نویسنده اقوال مختلف درباره او را مطرح کرده سپس داستان جمشید و پادشاهی بیوراسب را ذکر کرده است.

قصۀ نوح (ع) از دیگر داستانهای کتاب است که در آن به دعوت نوح(ع) به خداپرستی و طول عمر او در دعوت قومش و ایمان نیاوردن قوم او جز اندکی از آنان، اشاره شده است. فرمان خداوند به نوح (ع) در ساختن کشتی و مأمور شدن او به همراه کردن انواع حیوانات با خود در کشتی، همچنین امتناع پسر نوح(ع) از همراهی با او و غرق شدنش و در آخر فرونشستن آب و قرار گرفتن کشتی بر کوه جودی، مطالب داستان نوح (ع)را شامل شده است.

در قصص دیگر، سرگذشت پیامبرانی مانند هود (ع)، صالح (ع)، ابراهیم (ع)، و لوط (ع) بیان شده و به عذاب شدن قوم عاد به دلیل کفر و نافرمان و عدم اجابت پیامبرشان هود اشاره گردیده است. همچنین به عذاب و هلاک شدن قوم ثمود به دلیل نافرمانی پیامبرشان صالح(ع) و به سبب کشتن شتری که از کشتن آن منع شده بودند، اشاره شده است. در ادامه جریان افکنده شدن ابراهیم (ع) در آتش به جهت دعوت به توحید و شکستن بت‌ها به دستور نمرود و نجات معجزه‌آسای او و داستان هجرت ابراهیم(ع) و آمدن او به سرزمین شام گفته شده است. سپس فداکاری اسماعیل، ساختن کعبه، و همچنین داستان لوط (ع) خواهرزاده ابراهیم (ع) و عذاب قوم سدوم به دلیل اعمال زشتشان، روایت شده است.

قصه یوسف (ع) و یعقوب(ع) و ماجراهای اتفاق افتاده برای آنها از دیگر مطالبی است که نویسنده متعرض آن شده است. در ادامه قصه موسی (ع)، تولد او در زمان فرعون و دستور فرعون برای کشتن نوزادان اشاره شده است. ماجرای رها کردن موسی در آب توسط مادرش و بزرگ شدن او در کاخ فرعون و سپس ملاقت او با شعیب (ع) و پس از آن، بازگشت موسی و دریافت وحی در کوه طور به تفصیل آمده است.

همچنین ارسال موسی و هارون نزد فرعون و ارائه معجزات، غرق شدن فرعون و نجات بنی‌اسرائیل، و ماجرای گوساله‌پرستی بنی‌اسرائیل، و نیز قصۀ قارون و خضر محتوای بخشی از کتاب هستند. همچنین داستان یونس (ع) و رفتن او در شکم ماهی و توبه‌اشو قصه ایوب (ع) و صبر او در مقابل امتحانات الهی و بازیابی سلامت نیز در این کتاب روایت شده است.

بخش‌های از کتاب به قصص متفرقه می‌پردازد؛ از جمله قصه طالوت و کشته شده جالوت به دست او ، قصۀ داوود (ع) و پادشاهی او که علم و حکمت الهی داشتو قصه سلیمان (ع) پسر داوود، که بر جن و انس و پرندگان حاکم بود، شامل ماجرای ملکه سبا (بلقیس) و اسلام آوردن او و ... است.

نویسنده ضمن اشاره به آغاز بت‌پرستی، آتش‌پرستی، آغاز یهودیت و مسیحیت، به قصه ابرهه اشاره کرده است. مطالب آخر کتاب متعلق به پیامبر اکرم(ص) و ذکر وقایع و حوادث زمان او از قبیل ازدواج ایشان با حضرت خدیجه، همچنین غزوات ایشان نظیر بدر صغری و کبری، احد، خندق است. در ادامه داستان بنی قریظه و جنگ مسلمانان با این قبیله و داستان احزاب و حکایت فرستادن جعفر طیار به حبشهو در آخر وفات پیامبر اکرم(ص) به تفصیل روایت شده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. مشار، خان‌بابا. مؤلفين كتب چاپى فارسى و عربى از آغاز چاپ تاكنون. بی‌جا. بی‌نا. چاپ اول. 1340ش.