مبانی فقهی جاسوسی و ضدجاسوسی
| مبانی فقهی جاسوسی و ضد جاسوسی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | طبسی، نجمالدین (نويسنده) |
| ناشر | [بی نا] |
| مکان نشر | [بی جا] - [بی جا] |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| موضوع | جاسوسی (اسلام) |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ط2م2 231 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مبانی فقهی جاسوسی و ضدجاسوسی، اثر شیخ نجمالدین طبسی (متولد ۱۳۳۴ش)، به تبیین و تحلیل مسائل فقهی ناظر بر پدیده جاسوسی و اقدامات ضدجاسوسی میپردازد. مباحث این اثر که پیش از این در کلاسهای مؤلف تدریس شده، با استناد به منابع معتبر اسلامی، چارچوب شرعی این موضوعات را روشن میسازد.
ساختار
کتاب در قالب پنج مقام اصلی تدوین شده است که عبارتاند از: معنای تجسس، اقسام تجسس و جاسوسی، حکم تجسس، درباره عریف و نقیب و ارتکاب حرام هنگام تجسس.
سبک نگارش
این اثر تقریر بحث خارج فقه نویسنده است که به بررسی عمیق مسائل فقهی جاسوسی و تجسس میپردازد و در هر بخش با استناد به آیات و روایات به بحث و استدلال در خصوص احکام شرعی میپردازد. شیوه نگارش شامل نقل و تحلیل آرای فقهای شیعه و عامه در مورد موضوعات مختلف مرتبط با جاسوسی (مانند حکم جاسوس مسلمان یا غیرمسلمان) است[۱].
گزارش محتوا
مقام اول: معنای تجسس؛ این مقام با تبیین معنای لغوی و عرفی تجسس آغاز میشود؛ تجسس به معنای جستجو و تفحص در امور پنهان است. در این بخش، تلاش شده است تا تفاوت بین «تجسس» (با جیم) و «تحسس» (با حاء) روشن شود. نتیجهای که از بحث لغوی گرفته میشود این است که تجسس به معنای تحقیق و تفحص در امور پوشیده است، چه این کار بهقصد خیر باشد و چه بهقصد شر[۲].
مقام دوم: اقسام تجسس و جاسوسی؛ در این بخش، تجسس به سه دسته، تجسس با هدف عقلایی و صحیح (مانند حفظ نظام اسلامی) و تجسس با هدف فاسد (مانند هتک حرمت دیگران) و تجسس فقط بهمنظور آگاهی از احوال اشخاص (فضولی) تقسیم میگردد. همچنین، جاسوسی نیز به دو نوع جاسوسی به نفع دشمنان اسلام و جاسوسی به نفع دولت اسلامی دستهبندی میشود؛ جاسوس میتواند از لحاظ دینی مسلمان یا کافر ذمی یا کافر حربی باشد[۳].
مقام سوم: حکم تجسس؛ این مقام که یکی از مفصلترین بخشهای کتاب است، حکم فقهی جاسوسی را در دو فصل بررسی میکند. فصل اول بهحکم تجسس به سود و مصلحت کفر اختصاص دارد و در آن بهحکم جاسوس مسلمان پرداخته میشود. دراینخصوص، باتوجهبه فتاوای علمای شیعه، در شرایطی که عمل جاسوس باعث فساد و گسترش کفر نشود، تعزیر (مجازات کمتر از حد شرعی) برای او در نظر گرفته میشود. اما اگر اقدام جاسوس منجر به مفسده بزرگ یا تقویت دشمنان گردد، حکم اعدام و مجازات شدید مطرح است. فصل دوم بهحکم تجسس به مصلحت اسلام و نظام اسلامی میپردازد و مشروعیت جاسوسی و جمعآوری اطلاعات برای حفظ مصالح مسلمین و نظام را ثابت میکند. همچنین، بحث مفصلی در مورد شکنجهکردن جاسوس و اعتبار اقرارهای او در این مقام مطرح شده است و روایات اهلبیت(ع) و عامه دراینخصوص بررسی میگردد؛ با این نتیجه که شکنجه برای آشکارکردن حقیقت حرام است، مگر در مواردی خاص که برای حفظ نظام یا دفع مفسده بزرگ ضروری باشد[۴].
مقام چهارم: درباره عریف و نقیب؛ این مقام به بررسی نقش تاریخی و فقهی عریف و نقیب میپردازد. این دو عنوان در روایات بهمثابه افرادی توصیف شدهاند که وظایف اطلاعاتی، نظارتی و امنیتی مهمی را در دولت اسلامی بر عهده داشتند. این بخش با هدف تقویت استدلال برای مشروعیت وجود نهادهای جمعآوری اطلاعات در نظام اسلامی (ضدجاسوسی) ارائه شده است[۵].
مقام پنجم: حکم تحریم هنگام تجسس؛ که به بررسی ادله قرآنی حرمت تجسس اختصاص دارد. استدلال اصلی بر پایه آیاتی است که از ظن بد (بدگمانی) و تجسس نهی میکنند. این آیات عموماً ناظر به حرمت تجسس در امور شخصی و عیوب دیگران است که هتک آبروی مؤمنین را در پی دارد. همچنین، به آیاتی استناد شده است که از خیانت به خدا و رسول(ص) نهی میکنند، و این خیانت میتواند شامل افشای اسرار نظامی و سیاسی دولت اسلامی به دشمنان باشد[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.