جامعه مدنی
| جامعه مدنی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | معرفت، محمدهادی (نويسنده) |
| ناشر | مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهيد |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1378ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-350-027-6 |
| موضوع | جامعه مدنی - مقالهها و خطابهها - علوم سیاسی - جنبههای مذهبی - اسلام - مقالهها و خطابهها - ولایت فقیه - مقالهها و خطابهها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /م6ج2 336 JC |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
جامعۀ مدنی، اثر محمدهادی معرفت (۱۳۰۹- ۱۳۸۵ش)، از فقیهان و عالمان شیعه و از پژوهشگران علوم قرآنی و تفسیر است. این کتاب مجموعهای از مقالات منتشرشده است که به تحلیل تطبیقی و فقهی مفاهیم «جامعه مدنی»، دموکراسی، آزادی و پلورالیسم دینی در چارچوب اصول حکومت اسلامی میپردازد.
ساختار
کتاب دربردارندهٔ هفت بخش اصلی است که هر یک به مباحث فرعی متعددی تقسیم شدهاند.
سبک نگارش
این اثر مبتنی بر مقالات علمی - پژوهشی بوده و حاوی بحثهای عمیق فکری، سیاسی، حقوقی و فقهی است که با هدف تنویر افکار صاحبان اندیشه تدوین شده است و نویسنده به مقایسه و تحلیل مفاهیم مطرح در غرب (مانند جامعه مدنی، دموکراسی و پلورالیسم) با دیدگاههای عقلانی و فقهی اسلام میپردازد و نقاط اشتراک و افتراق را روشن میکند. [۱].
گزارش محتوا
بخش ۱: جامعۀ دینی یا جامعۀ مدنی؟ این بخش به تعریف «جامعه مدنی» از دیدگاههای مختلف (فلسفی، جامعهشناختی، سیاسی و حقوقی) میپردازد و شاخصههای آن را بررسی میکند. نویسنده ساختار جامعه مدنی را در سه لایه (مردم، سازمانهای مردمی و دولت) توضیح داده و مشارکت سیاسی و مدنی را برای تحقق اهداف جامعه مدنی ضروری میداند. این بخش همچنین جامعه مدنی اسلامی را جامعهای میداند که بر پایه اصول اسلامی (مانند برادری، مساوات، تأمین مصالح عمومی و وحدت) استوار است و پیشینه آن را در حکومت نبوی در مدینه جستجو میکند. نویسنده تأکید میکند که نهادهای مدنی در جمهوری اسلامی ایران، ابزارهایی برای تحقق جامعه مدنی هستند و تکثرگرایی (حزبی و صنفی) را بهعنوان ابزاری برای مشارکت مردم در چارچوب نظام میپذیرد[۲].
بخش ۲: دموکراسی در نظام ولایتفقیه این بخش دموکراسی را از دیدگاههای گوناگون بررسی کرده و مؤلف بر ناسازگاری دموکراسی مطلق (حاکمیت اکثریت بدون قید الهی) با اصول اسلامی تأکید میکند. در نظام اسلامی، منشأ مشروعیت از حق حاکمیت الهی سرچشمه میگیرد، اما مردم نقش تعیینکننده و مشارکتجویانه در تعیین سرنوشت خود و انتخاب مسئولان دارند. نویسنده در این فصل تأکید میکند که دموکراسی در نظام ولایتفقیه، بر خلاف دموکراسی غربی، بر مبانی حقوق و فطرت انسانی، عدالت، و عقل استوار است. همچنین، نقش مردم در حاکمیت و حضور فعال سیاسی آنها بهعنوان یکی از شاخصههای مهم نظام جمهوری اسلامی ایران موردبررسی قرار میگیرد[۳].
بخش ۳: آزادی و تحقق آن در نظام حکومت اسلامی این بخش مفهوم آزادی را از منظر فلسفی و حقوقی تشریح کرده و آزادی در اسلام را به معنای استقلال و خودسامانی انسان در چارچوب قانون و حدود الهی میداند. نویسنده شاخصههای آزادی (شامل آزادی اندیشه، بیان، عقیده و دین) را تشریح میکند. [۴].
بخش ۴: پلورالیسم دینی در بوته نقد این بخش نظریه پلورالیسم دینی (تعدد و تکثرگرایی در مسیر رسیدن به حقیقت) را به بوته نقد میکشد. نویسنده ضمن تأکید بر مدارا و احترام به ادیان دیگر، این دیدگاه را که همه ادیان موجود به یک اندازه به حقیقت میرسند، رد میکند. استدلال میشود که تنها «صراط مستقیم» اسلام یگانه راه سعادت است و خداوند تنها دین اسلام را پذیرفته است. این بخش با استفاده از آیات قرآنی، بر لزوم وحدت حق و حقیقت تأکید کرده و پلورالیسم را تفسیری میداند که حقیقت دین را ضعیف میشمارد. در نهایت، مفاهیم پیروزی حق بر باطل و اصطلاحات کفر و ایمان در پرتو نقد پلورالیسم دینی بررسی میشوند[۵].
در بخش پنجم کتاب، حدود و ضوابط شرعی ولایتفقیه تبیین گردیده[۶] و در بخش ششم، ولایتفقیه از دیدگاه شیخ انصاری و آیتالله خویی، موردبحث و بررسی قرار گرفته است[۷]. در آخرین بخش نیز نگاهی به حقوق بشر افکنده شده است[۸].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.