كتاب في الوقف
| نام کتاب | کتاب فی الوقف (للآخوند) |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | |
| موضوع | |
| ناشر | جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1413 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE358AUTOMATIONCODE |
مؤلف
[[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|محمد كاظم بن حسين مشهور به آخوند خراسانى]] از فقهاى بزرگ شيعه در آغاز قرن چهاردهم هجرى قمرى و از علماى بزرگ حوزه علميه نجف اشرف. و متوفاى سال 1329 هجرى قمرى.
شيوه نگارش
مؤلف در اين كتاب در ابتداء به طرح معناى لغوى و اصطلاحى وقف مى‌پردازد.
و نظرات منابع مهم فقهى را مطرح مى‌كند مانند مبسوط، وسيله، سرائر، تذكره، النافع، اللمعة، شرايع، قواعد، تنقيح، ايضاح النافع، الكفاية و ديگر منابع فقهى شيعه و سپس به طرح بحث دقيق و عقلى در اين باب مى‌پردازد.
سپس با طرح نظرات مشهور و ديگر شخصيتهاى فقهى و ادله آنها مانند علامه حلى، شهيد اول و دوم، شيخ طوسى و بخصوص استاد بزرگوار خود شيخ انصارى و با توجه به آيات و روايات به طرح نظر خود مى‌پردازد.
ارزش و اعتبار كتاب
اين كتاب منبعى خوب براى آشنايى با نظرات فقهى آخوند ملا محمد كاظم خراسانىدرباره مسائل وقف مى‌باشد. اين كتاب مانند ديگر آثار آن انديشمند بزرگ از ارزش و اعتبار والايى برخوردار است.
معرفى كتاب
سيد محسن امين در كتاب ارزشمند اعيان الشيعه ج 9 ص 6 در معرفى تأليفات آخوند خراسانى مى‌فرمايد: «مؤلفاته... (8) كتاب في الوقف طبع في بغداد في مجلد واحد» يعنى هشتمين تأليف ايشان كتابى در وقف است كه در بغداد در يك جلد به چاپ رسيده است.
حضرت آیت‌الله جعفر سبحانى در كتاب ارزشمند موسوعة طبقات الفقهاء ج 14 قسم 2 ص 790 در معرفى تأليفات آخوند خراسانى مى‌فرمايد: «رسالة في الوقف (مطبوعة)» يعنى از ديگر آثار ايشان كتابى در وقف است كه به چاپ رسيده است.
آقا بزرگ تهرانى در كتاب ارزشمند خود الذريعة الى تصانيف الشيعه ج 17 ص 157 مى‌فرمايد: «قطرات من يراع بحر العلوم أو شذرات من عقدها المنظوم» رسائل فقهية الآخوند ملا محمد كاظم بن حسين مجموع الرسائل الست الفقهية، في الطهارة و الصلاة و الدماء و الوقف و الرضاع، و مسائل شتى و اللمعات النيرة، الخارجة من قلم شيخنا المولى محمد كاظم الخراساني، المتوفى بالنجف فجأة صبيحة الثلثاء العشرين من ذي الحجة في 1329 و قد جمعت و طبعت بعد وفاته في 1331».
كتاب قطره‌هايى از درياى علوم يا قطعه‌هايى از مرواريدهاى كنار هم چيده شده، رساله‌هاى فقهى آخوند ملا محمد كاظم فرزند حسين و مجموعه رساله‌هاى ششگانه فقهى ايشان است. اين رساله‌ها شامل طهارت، نماز، دماء ثلاثه، وقف، رضاع و رساله‌اى به نام مسائل گوناگون و اللمعات النيرة، مى‌باشد كه به قلم استاد ما مولى محمد كاظم خراسانى به رشته تحرير درآمده است.
ايشان به صورت غير منتظره در شهر نجف و در صبح سه‌شنبه، بيست ذى حجه سال 1329 وفات يافتند. اين مجموعه رساله‌ها در سال 1331 هجرى قمرى يعنى دو سال بعد از وفات ايشان جمع‌آورى و به چاپ رسيد.
مباحث كتاب
اين كتاب در پنج بخش آمده است. بخش اول در طرح برخى موارد اختلافى مانند لفظ، قصد قربت و اقباض، بخش دوم در طرح برخى شرايط مانند شرائط موقوف و شرائط واقف مانند جواز تصرف و اختيار، بخش سوم در شرايط موقوف عليه مانند موجود بودن، معين بودن، صحت تملك، جواز وقف.
بخش چهارم در شرايط وقف مانند دوام، تنجيز، اقبال واقف، اخراج آن از نفس و پنج مسئله ديگر. بخش پنجم در لواحق است كه در آن نه مسئله مطرح شده است. اين كتاب در 73 صفحه آمده است.
تاريخ نگارش
ايشان در پايان كتاب مى‌فرمايند: «و قد وقع الفراغ لمصنفه الجاني محمد كاظم بن حسين الخراساني في يوم الجمعة سابع عشر شهر رجب المرجب من شهور سنة ألف و ثلاثمائة و أربعة و عشرين من الهجرة النبوية على مهاجرها ألف صلاة و تحية» يعنى زمان پايان نگارش اين كتاب روز جمعه 17 رجب سال 1324 هجرى قمرى مى‌باشد. يعنى 5 سال قبل از وفات ايشان و در اوج شهرت و توانايى علمى ايشان.
نسخه چاپى
نسخه چاپى كه در اين برنامه از آن استفاده شده است، نسخه‌اى يك جلدى و در قطع وزيرى است. تاريخ چاپ آن سال 1331 هجرى قمرى است و ناشر آن چاپخانه ولايت در بغداد مى‌باشد.
لازم به ذكر است كه اين كتاب در ضمن كتاب «قطرات من يراع بحر العلوم أو شذرات من عقدها المنظوم» كه مجموعه آثار فقهى آخوند خراسانى است، به چاپ رسيده است.