الوحوش
| الوحوش | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اصمعی، عبدالملک بن قریب (نويسنده) عطیه، جلیل (محقق) |
| عنوانهای دیگر | أسماء الوحوش و صفاتها |
| ناشر | عالم الکتب |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1368ش - 1409ق - 1989م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | حیوانها - متون قدیمی تا قرن 14 - حیوانها -- نامها - حیوانها در ادبیات عرب |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 3و6الف 41 QL |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الوحوش، تألیف ابوسعید عبدالملک بن قریب اصمعی (ح123-216ق)، ادیب، لغوی و نحوی، اثری ارزشمند در زمینه زبانشناسی و ادبیات عربی است که به بررسی و توصیف حیوانات وحشی و ویژگیهای آنها میپردازد. این کتاب به دلیل ساختار منظم و اطلاعات دقیق، بهعنوان منبعی معتبر برای پژوهشگران و علاقهمندان به زبان و فرهنگ عربی شناخته میشود.
جایگاه کتاب
در اهمیت این کتاب همین بس که تنها کتابی است که از دهها کتاب تألیفی از علمای قرن سوم هجری به دست ما رسیده است و یکی از نخستین آثار تخصصی در زبانشناسی توصیفی و طبقهبندی جانوران در ادبیات عرب است[۱].
این کتاب بهعنوان منبعی برای آثار بعدی مانند كتاب الحيوان جاحظ (۱۶۰-۲۵۵ق)، استفاده شده است[۲]. اصمعی برای گردآوری اطلاعات، به شیوه نظری نقل از علما و شیوخ پیشین اکتفا نکرده و به منابع شفاهی متکی بوده و از راویان قبایل بدوی عرب در صحرا و بیابان استفاده کرده و اسرار لغات و دقتهای آن را، از آنها دریافت نموده است[۳].
روش و محتوا
اصمعی این کتاب را برای پژوهندگان لغت به شکل مختصر نوشته است[۴].
روش او مبتنی بر تحقیق میدانی و تأیید واژگان از طریق مصادر موثق بوده تا از صحت لغات اطمینان یابد. او از شعرای جاهلی و راویانی، مانند: امروءالقیس، عجاج، مالک بن خالد هذلی، اعشی و ابوزید انصاری نقل قول میکند.
محتوای اصلی کتاب، شامل موارد زیر است:
- فهرست حیوانات: ذکر نامهای مختلف حیوانات وحشی (خر، آهو، قوچ، شترمرغ، گاو، شیر، کفتار، روباه، پلنگ، گرگ، خرگوش) بر اساس لهجههای عربی[۵].
- وصف ظاهری و رفتاری: شرح دقیق ویژگیهای فیزیکی (مانند رنگ، جثه، اندامها، صداها) و عادات حیوانات (شکار، زیستگاه و تولیدمثل)[۶].
- اشارات ادبی: استناد به اشعار جاهلی و ضربالمثلهای عربی که در آنها از حیوانات یاد شده است[۷].
- واژهشناسی: تحلیل ریشههای لغوی نام حیوانات و ارتباط آنها با صفات یا رفتارهای خاص (مثلاً ریشه کلمه «أسد» به معنای شیر و ارتباط آن با قدرت)[۸].
فعالیت محقق
- ارائه نسخه صحیح بهعنوان نسخه اصل؛
- ضبط کلمات؛
- آدرسدهی اشعار، لغات و نام حیوانات از منابع؛
- شرح حال برخی افراد؛
- شرح حال مصنف، جایگاه علمی و آثار وی؛
- معرفی کتاب و جایگاه علمی آن؛
- شرح و توضیح برخی موارد؛
- تدوین فهرست مصادر و مراجع، فهرست اشعار، اعلام، مکانها و رجزها.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- جاحظ، عمرو بن بحر، «الحيوان»، لبنان، بیروت، دار و مكتبة الهلال، 7 جلد در دو مجلد، جلد سوم تا ششم: چاپ یکم، جلد یکم تا دوم: چاپ سوم، 1997م.