گوهره آئین زردشت

گوهرۀ آئین زردشت
پدیدآوران	اکتر شروو، پردز (نویسنده) بهاری، خشایار (مترجم)
ناشر	فروزان روز
مکان نشر	تهران
سال نشر	1398
شابک	‎0ـ492ـ321ـ964ـ978
کد کنگره	‏

گوهرۀ آئین زردشت تألیف پردز اُکتُر شروو، با ترجمه خشایار بهاری؛ مترجم در این کتاب بر آن بوده است که پیدایش شماری از مفاهیم کلیدی را در گاتها و اوستای متأخر، اما بیشتر از راه متون ادبیات پهلوی دنبال کند و در این میان بیشتر بر متونی تکیه کرده است که در بردارندۀ تفکر روحانی ـ مآب و مباحثی دربارۀ ایمان است و در نتیجه، بسیاری از متون شناخته شده‌تر اوستایی، از جمله آنهایی که در برگزیدۀ مالاندرا آمده است را نایده گرفته است.

ساختار

کتاب در ده فصل تدوین شده است.

گزارش کتاب

آیین زردشت، یکی از کهن‌ترین ادیان جهانی، در هزارۀ دوم پ.م. و در بین قبایل ایرانی آسیایی میانه شکل گرفت. دین آنان را در غرب عموماً آیین زردشت می‌خوانند و نام زردشت را نیز به صورت یونانی آن zozoaster می‌آورند که از Zarasthushtra اوستایی برگرفته شده است. اما آیین مزبور مزدیسنایی نیز خوانده می‌شود که به خدای اصلی آیین، یعنی اهوره مزدا اشاره می‌کند. در سده‌های پیامد که این مردم به طرف جنوب، در فلات ایران گسترده شدند، دین مزبور نیز به آیین اصلی سه امپراتوری بزرگ ایرانی هخامنشی، اشکانی/ پارتی و ساسانی بدل شد. هر چند پس از تجاوز اعراب به ایران، این آیین دیگر دین حکومتی نبود و اهمیت خود را از دست داد، اما کماکان در ایران و در غرب هندوستان پیروانی دارد و گروهی از پیروان آن نیز در سرتاسر جهان پراکنده‌اند.

در این کتاب مقصود از ایرانیان، گویشوران زبان‌های ایرانی است که شامل زبان‌های کهن اوستایی، پارسی‌باستان، پارسی میانه = پهلوی و برخی دیگر می‌شود که زبان‌های امروزی فارسی، کردی پشتو (افغانی) و بسیاری دیگر، از آنها برگرفته شده‌اند. نزدیک‌ترین خویشاوندان غیرایرانی آنها، زبان‌های هندو ـ آریایی(هندی)، شامل سنسکریت است. این زبان‌های هندو ـ ایرانی، نهایتاً بخشی از خانوادۀ زبان‌های هندو ـ اروپایی شمرده می‌شوند که خود، در بردارندۀ بیشتر زبان‌های جاری در اروپا است.

ارتباط نزدیک میان زبان‌ها و نوشته‌های ایرانیان کهن و هندو ـ آریانیان، نشان می‌دهد که آنان زمانی مردمی واحد، ساکن در آسیای میانه، در شرق و جنوب شرقی دریاچۀ آرال، در گذشته‌ای دور در حوالی هزارۀ سوم پ.م بوده‌اند. در حالی که هندو ـ آریانیان از زمان‌هایی دور، آغاز به مهاجرت به پاکستان و شمال غرب هند امروزی کردند، از مدت‌ها بعد گروه‌هایی پراکنده از ایرانیان به طرف فلات ایران جابجا شدند. نام‌های قومی ـ جغرافیایی آورده شده در اوستا، نواحی‌ای از دریاچۀ آرال و درۀ رود هلمند در افغانستان جنوبی، تا نواحی جنوب شرقی دریای خزر در گرگان امروزی را می‌پوشاند. پارسیان و مادها را نخستین بار در سالنامه‌های آشوری از سدۀ نهم پ.م می‌یابیم و دیگر مردم ایرانی را که اکثراً از راه اوستا می‌شناسیم، در کتیبه‌های هخامنشی از سال 520 پ.م و نیز در نوشته‌های مورخان یونانی، شامل هرودوت، کتسیاس، کسنفون و غیره از سدۀ پنجم پ.م نام برده شده‌‌اند.

تنها مجموعۀ جامع ترجمۀ متون زردشتی، اثر E.West در سری کتب مقدس مشرق زمین، از حوالی سال 1900 است. از آن پس، تنها برگزیدۀ نوشته‌های زردشتی به انگلیسی را ویلیام مالاندرا بدست داده که البته تنها دربردارندۀ متون اوستایی و پارسی باستان است. مترجم در این کتاب بر آن بوده است که پیدایش شماری از مفاهیم کلیدی را در گاتها و اوستای متأخر، اما بیشتر از راه متون ادبیات پهلوی دنبال کند و در این میان بیشتر بر متونی تکیه کرده است که در بردارندۀ تفکر روحانی ـ مآب و مباحثی دربارۀ ایمان است و در نتیجه، بسیاری از متون شناخته شده‌تر اوستایی، از جمله آنهایی که در برگزیدۀ مالاندرا آمده است را نایده گرفته است. همۀ ترجمه‌ها از خود نویسنده است؛ هر چند بی‌گمان نظری هم بر تفسیرها و ترجمه‌های موجود افکنده است.

شاید از دید برخی صاحب‌نظران، کتاب باید در بردارندۀ تفسیرهای بیشتری نیز می‌بود، اما از آنجا که حجم آن محدود است، بر آن شده‌اند که حتی‌الامکان تنها متن‌های اصلی گنجانده شود. طبعاً خواننده داده‌های بیشتر مرتبط با اصطلاحات متون را در دانشنامۀ ایرانیکا، و نیز در روایت on-line آن در سایت: خواهد یافت. ترجمه‌های west کماکان مفیدند، و به رغم آنکه مدت زیادی از انتشار آنها سپری شده است.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات