محاسن المجالس
| محاسن المجالس | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن عریف، اح‍م‍د ب‍ن محمد (نويسنده) عدلونی ادریسی، محمد (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | بيان في مقامات السادة الصوفية |
| ناشر | دار الثقافة |
| مکان نشر | مغرب - دار البیضاء |
| سال نشر | 1394ش - 1436ق - 2015م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-9954-613-26-9 |
| موضوع | تصوف - مغرب - تصوف - مغرب - تاریخ - قرن 5ق. - آداب طریقت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 3م2الف 288 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
كتاب محاسن المجالس أو بيان في مقامات السادة الصوفية، تألیف ابن عریف صنهاجی (متوفی 536ق)، کتابی است که طریقه جدیدی را در تصوف مطرح می‌کند. این اثر با تحقیق و تعلیق محمد عدلونی ادریسی منتشر شده است.
کتاب حاوی دو قسم است:
- قسم اول: در این بخش، مقدمه تحقیق، در سه فصل شرح حال مؤلف، معرفی کتاب و نسخه خطی و شیوه تحقیق مطرح شده است.
- قسم دوم: مشتمل بر سه بخش: نص محقَّق محاسن المجالس، تصویر نسخ خطی و ملحقات است.
ابن عریف در تألیف مطالب این اثر از بزرگان صوفیه چون بایزید بسطامی، شبلی، ذوالنون مصری و صوفیه اندلس و در رأس آنها ابن برجان اشبیلی بهره برده و نیز به‌شدت از غزالی متأثر بوده است. به این موارد باید افزود تلاش فکری و ذوق ممتاز او و توانایی فراوانش بر تعبیر دقیق‌ترین مسائل صوفیه به شعر و نثر، به اسلوب روشن و سرشار بودن از محسنات بدیعیه، مانند سجع، جناس، تصویر و...[۱].
سید حسین نصر در مقاله‌ای پیرامون حالات و مقامات عارفان می‌نویسد: «صوفی مراکشی، ابن عریف، در کتاب محاسن المجالس، که شامل یکی از عمیق‌ترین بحث‌های صوفیانه در باب فضایل روحانی است، چنین می‌گوید: اگر ظلمات وجود مفارق نمی‌بود، یقیناً نور عالم غیب تجلی کرده بود. اگر اغوای نفس اماره وجود نمی‌داشت، مسلّما این حجاب برداشته می‌شد. اگر نظام علت و معلولی طبیعت مخلوق وجود نداشت، قدرت مطلق حق تعالی در نور کامل پدیدار می‌گردید»[۲].
نکته قابل توجه اینکه مقامات و منازل مطرح‌شده در المحاسن اگرچه تازگی ندارد و ذوالنون مصری سه قرن پیش از آن مبدع این مبحث بوده است، اما مقام «معرفت» در فصل اول و «محبت» در فصول دهم و دوازدهم و سیزدهم جدید است و تنها در کتاب محاسن آمده و در کتب پیش از آن نیامده است[۳]. در حقیقت وی طریقه تحلیلی - انتقادی را برای مقاماتی که صوفیه اسلام بر آن اتفاق داشتند در پیش گرفته تا طریق بر سالک مرید تا وصول به مراد و مشاهده، تسهیل شود[۴].
در انتهای کتاب، برخی مواعظ و هدایت‌های تربیتی روحی در ضمن بیست کرامت دنیوی و بیست کرامت اخروی ذکر شده است[۵].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- نصر، سید حسین، «حالات و مقالات عارفان»، ترجمه حسین حیدری، نامه پارسی، پاییز 1381، شماره 26، ص121 تا 136:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/659762