موفق بالله، حسین بن اسماعیل
| نام | موفق بالله، حسین بن اسماعیل |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | اسماعیل بن زید |
| متولد | نیمه نخست قرن چهارم هجری |
| محل تولد | گرگان |
| رحلت | بعد از 420ق |
| اساتید | ابوحاتم، احمد بن حسن؛ اسماعیل بن عباس بن عمر بن مهران وراق (240- 333ق)؛ ابوحذیفه، احمد بن سعید |
| برخی آثار | الإعتبار و سلوة العارفين |
| کد مؤلف | AUTHORCODE61813AUTHORCODE |
موفق بالله، حسین بن اسماعیل جرجانی (وفات بعد از 420ق)، فقیه و کلامی نیمه دوم قرن چهارم و نیمه اول قرن پنجم، از ائمه زیدیه و صاحب کتاب «الإعتبار و سلوة العارفين».
نام و نسب
امام مؤفق بالله ابوعبدالله حسین بن اسماعیل بن زید بن حسن بن جعفر بن حسن بن محمد بن جعفر بن عبدالرحمن شجری بن قاسم بن حسن بن زید بن حسن بن علی بن ابی‌طالب(ع)، معروف به شجری و جرجانی[۱].
ولادت
در مصادر و منابع، اشاره‌ای به تاریخ تولد وی نشده ولی با توجه به تاریخ وفات اساتید او، ظن غالب آن است که وی در نیمه نخست قرن چهارم هجری، به دنیا آمده و در گرگان، در خانواده‌ای علوی که برای علم و دانش و مکارم اخلاق، اهمیت زیادی قائل بودند، رشد نموده است[۲].
مشایخ
کثرت مشایخ و اساتید وی، نشان از وسعت علمی وی دارد که مهم‌ترین آن‌ها، عبارتند از:
- ابوحاتم، احمد بن حسن که واسطه بین او و شریف زید بن عبدالله بن مسعود هاشمی، معروف به شریف سیلقی، صاحب چهل حدیث معروف به «السیلقیة» می‌باشد؛
- ابوحذیفه، احمد بن سعید که به‌واسطه او، از نصر بن داود روایت کرده است؛
- احمد بن عبدالله بزار
- اسماعیل بن عباس بن عمر بن مهران وراق (240- 333ق)؛
- ابوالحسن علی بن محمد بن احمد؛
- ابومحمد عبدالملک بن احمد بن یحیی جرجرائی که واسطه بین او و ابوبکر محمد بن احمد بن مفید جرجرائی بود؛
- ابوالحسن، حسن بن علی بن محمد جوهری که واسطه بین او و محمد بن ابوبکر جعابی (متوفی 355ق) بود؛
- ابوالحسین حسن بن علی بن محمد بن جعفر وبری؛
- ابوعلی عبدالرحمن بن محمد بن فضاله نیشابوری؛
- ابن عفیر عبدالله بن حسین بن محمد انصاری؛
- ابوصالح محمد بن حسن بن مهلب اصفهانی؛
- ابومحمد حسن بن حسن بن زید بن صالح؛
- ابوبکر محمد بن قاسم بن محمد بن بشار انباری؛
- حسن بن محمد؛
- عبدالله بن احمد؛
- عبدالله بن احمد بن موسی بن زیاد عسکری عبدان؛
- ابوالقاسم عبدالواحد بن احمد بن عبدالله کرمانی؛
- ابوجعفر محمد بن حسن؛
- ابوجعفر محمد بن قاسم حسنی؛
- امام ناطق بالحق یحیی بن حسین بن هارون؛
- قاضی القضاه عبدالجبار بن احمد[۳].
شاگردان
شاگردان وی، عبارتند از:
- فرزندش، امام مرشد بالله یحیی بن حسین هارونی؛
- حسن بن علی بن اسحاق فرزادی[۴].
وفات
همچنان که در منابع، اشاره‌ای به تاریخ ولادت وی نگردیده، تاریخ دقیق وفات او نیز، جایی ثبت نشده است، ولی مطمئنیم که او در نیمه دوم قرن چهارم هجری و مدتی نیز در نیمه اول قرن پنجم هجری، زیسته است، زیرا تاریخ ولادت فرزند او، 412ق است و او به سماع از پدر خود، تصریح کرده است، بنابراین که احتمال دارد وی تقریباً پس از 10 سالگی قبول سماع نموده، احتمالاً تاریخ وفات او، بعد از 420ق بوده است[۵].
آثار
از وی، دو کتاب برجای مانده است که عبارتند از:
- «الإحاطة» که بر تبحر او در علم اصول دین و قدرت او بر ارائه ادله بر مسائل اعتقادی از جمله وجود خالق، وحدانیت، نبوت و سایر مسائل مربوط به علم کلام، دلالت دارد.
- «الإعتبار و سلوة العارفين»[۶].
پانویس
منابع مقاله
جرجانی، موفق بالله حسین بن اسماعیل، «الإعتبار وسلوة العارفین»، مؤسسه الإمام زید بن علی الثقافیة، اردن، چاپ اول، 1421ق/2001م.