طبقات المفسرين (سيوطي)
| طبقات المفسرين | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | لجنة من العلماء بإشراف الناشر (مصحح) سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر (نویسنده) |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| چاپ | 1 |
| موضوع | مفسران - سرگذشت‌نامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 92/6 /س9ط2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
طبقات المفسرين تألیف جلال‌الدين عبدالرحمن بن ابى‌بكر السيوطى، این كتاب دربارۀ يكى از موضوعات علوم قرآنى يعنى طبقات المفسرين نوشته شده است. در اين كتاب به شرح طبقات مفسرين پرداخته است كه در اين خصوص تعداد 136 مفسر نامى از مفسران را معرفى نموده است.
وى در ابتدا مفسرين ران به چهار طبقه تقسيم، كه عبارتند از:مفسران از صحابه و تابعين، مفسران از اهل حديث، مفسران از علماء اهل سنت و مفسرين از معتزله و شيعه.
آنگاه در ادامه مى‌گويد دو قسم اول شرح حال آنها در کتاب‌هاى مختلف ذكر شده است و از آنجا كه طبقۀ چهارم را دربارۀ آنها تحقيق ننموده، لذا به ذكر طبقۀ سوم يعنى مفسران از اهل سنت پرداخته است. و براى اين كار کتاب‌هاى مختلف و فراوانى را مطالعه نموده تا توانسته است آنها را معرفى نمايد و در تعريف آنها، ابتدا نام، سپس اساتيد و شاگردان مكتب او را ذكر و در پايان آثار و تأليفات او را معرفى مى‌نمايد
ساختار
با توجه به اينكه كتاب دربارۀ طبقات مفسرين نوشته شده و مؤلف در مقام معرفى برخى از مفسران معروف بوده است و تمام مطالب آن اختصاص دارد به شرح مختصرى از زندگى آنها، لذا كتاب از طرف مؤلف فصل‌بندى نشده و نمى‌توان آنرا فصل‌بندى نمود.
محاسن
- سيوطى براى پر كردن خلأ در اين باره وارد ميدان شده و كتابش نخستين اثرى است كه به نگارش درآمده و از اين جهت بايد آن را از منابع و مصادر اوليه براى طبقات مفسران به شمار آورد.
- روش نيكو در ارائه مطالب:كه ابتدا نسب، سپس مذهب مفسّر، بضاعت علمى، اساتيد، شاگردان، تأليفات و در صورتى كه مفسّر از ويژگى برجسته‌اى برخوردار بوده را مطرح و در پايان به تاريخ ولادت و وفات و محل دفن فرد ترجمه شده مى‌پردازد.
- داشتن ترتيب الفبايى كه براى مراجعه به مفسر مورد نظر كار را سهل مى‌نمايد.
- داشتن فهارس اعلام، قبائل، امم و فرق، اماكن و فهرست كتب
- هرچند كتاب ياد شده تحقيق اساسى نشده اما لجنه‌اى زير نظر ناشر آن با نسخۀ اصلى تطبيق و داراى پاورقى‌هاى خوبى مى‌باشد و لااقل مصادر مفسران ترجمه شده در پاورقى آورده شده است.
- دخالت ندادن ذهنيت منفى نسبت به مفسران شيعى و...هرچند كه در آغاز كتاب آنها را به حاشيه رانده است.
- حتى الامكان سعى شده ترجمه‌ها خلاصه و مفيد آورده شوند.
كاستيها
- عدم جامعيت و گزينشى عمل كردن چنانكه مؤلف خود در آغاز كتابش ضمن تقسيم‌بندى مفسّران به چهار قسم، مفسران واقعى را كسانى دانسته كه از صحابه، تابعين و اتباع ايشان و يا محدثين مفسّر بوده و مستندا به تفسير قرآن پرداخته‌اند و بقيه از نظر او به تأويل روى آورده و يا از مبتدعه، معتزله و شيعه
مى‌باشند كه وى درصدد پرداختن به تراجم آنها برنيامده و جز افرادى انگشت‌شمار چون زمخشرى، جبائى، و...مد نظر مؤلف نبوده‌اند.بدين ترتيب سيوطى از صدها مفسر تا زمان خود(911 م) فقط به ترجمه 136 تن از مفسران پرداخته و بسيارى ديگر تعمدا به حاشيه رانده شده‌اند.
- سيوطى برخلاف داودى كه هم به مفسّر و هم به كتاب تفسير او پرداخته، وى توضيحى در رابطه با تفاسير ارائه نمى‌دهد.ضمن آنكه غالب تفاسير را نيز بدون ذكر نام كامل آنها آورده و فقط يادآورى نموده كه فلان مفسر صاحب تفسير بوده است.
- برخى تراجم بسيار كوتاه آورده شده‌اند در حاليكه اندكى مبسوط آوردنشان وجود داشته است.
- برخى از صفحات كتاب، متن، افتادگى داشته و ناقص مى‌باشد مثل ص 60.
نسخه‌شناسى
كتاب يك جلد، به زبان عربى و داراى 175 صفحه مى‌باشد كه مشخصات آن به قرار زير است:
- كاغذ:معمولى
- چاپ:كامپيوترى
- جلد: گالينگور
- نوبت چاپ:نامعلوم
- تاريخ انتشار:بى‌تا
- ناشر:انتشارات دار الكتب العلميه، بيروت
- داراى فهرست اعلام، قبايل، اماكن، منابع.
- تصحيح: گروهى از علماء بيروت به اشراف انتشارات دار الكتب العلمية.