رادویانی، محمد بن عمر
| رادویانی، محمد بن عمر | |
|---|---|
 | |
محمد بن عمر رادویانی (قرن پنجم و ششم هجری)، نویسنده «ترجمان البلاغة» کهن‌ترین کتاب ادبیات ایران در زمینه صنایع ادبی و شرح علوم بلاغت است. این کتاب از نمونه‌های بسیار معدود ادبی از ادبیات منثور ایران بشمار می‌رود که در میانه سال‌های 411-507ق/1088-1114م، تألیف شده است[۱].
سرگذشت
از احوال او همین‌قدر دانسته است که در سده 5ق، می‌زیسته است و به‌احتمالی در نیمه دوم این سده، با مشاهده فقدان کتابی در علم بلاغت به زبان فارسی، بر آن می‌شود تا کتابی در «دانستن اجناس بلاغت و اقسام صناعت و شناختن سخنان باپیرایه و معانی بلندپایه» تدوین کند. تا این زمان، دو کتاب عروضی توسط ابوالعلای شوشتری و ابویوسف عروضی، به زبان فارسی تألیف شده بود. رادویانی با آگاهی نسبت به این دو کتاب، چارچوب اثر خود را بر پایه تقسیم‌بندی محاسن الکلام، نوشته نصر بن حسن مرغینانی قرار داد و سپس با بهره‌گیری از شنیده‌ها و یادداشت‌های «مسموع و مطبوع» خود و نیز استفاده از دیوان‌های شاعران و برخی از آثار بلاغی عرب، مانند کتاب زهره، نوشته محمد بن داوود اصفهانی (متوفی 296ق)، اثر خود را فراهم آورد و به شخصیتی که نامش دانسته نیست تقدیم کرد[۲].
محمد بن عمر رادویانی، یکی از ادیبان قرن پنجم و ابتدای قرن ششم است که در سرزمین خارج از ایران (به‌احتمال قوی در قلمرو قراخانیان در مشرق ترکستان و در نزدیکی فرغانه) که زبان ادبی آن فارسی بوده، به دنیا آمده و رشد کرده است[۳].
آثار
ترجمان البلاغة.
پانویس
منابع مقاله
- صافی، قاسم، «مروری بر کتاب ترجمان البلاغة (مؤلف محمد بن عمر رادویانی)»، تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، اسفند 138، شماره 39، ص191 تا 194:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/857249
- میرانصاری، علی، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1387.