الرسالة العذراء
| الرسالة العذراء | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شیبانی قیروانی، ابراهیم بن محمد (نويسنده) عبیدی، محمد مختار (محقق) |
| ناشر | مرکز جمعة الماجد للثقافة و التراث |
| مکان نشر | امارات - دبی |
| سال نشر | 1430ق - 2009م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف2ر5 3684 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الرسالة العذراء، اثری از ابراهیم بن محمد شیبانی قیروانی (223-298ق)، از عالمان ادبیات است. این اثر، توسط محمد مختار عبیدی تحقیق شده است.
نوشتار حاضر، به موازین بلاغت و ادوات کتابت اختصاص یافته است[۱] و در حقیقت رساله مهمی در روش و قواعد کتابت برای نویسندگان و منشیان دیوان‌های رسائل (نامه‌نگاری) در قرون گذشته اسلامی بشمار می‌آید[۲]. این رساله در برخی از منابع و بر اساس نظر برخی از محققان، به ادیب بغدادی ابراهیم بن مدبر نسبت داده شده است[۳]، اما محقق اثر بر اساس شواهد و قرائنی، انتساب آن را به ابن مدبر اشتباه قلمداد کرده و آن را متعلق به شیبانی دانسته است[۴].
نویسنده در این رساله به فضائل کاتبان اشاره کرده است و آنان را به جهت دانش سودمند و اخلاق و ادب والا، برتر از سایر مردم معرفی کرده است[۵]. وی در این رساله کاتبان را به اتقان هنر کتابت که بدون شناخت قرآن و سنت پیامبر(ص) میسر نمی‌شود، دعوت نموده است. همچنین کاتبان را به تبحر در دانش لغت عرب، عروض و احاطه به شعر رهنمون شده است. وی به این نکته توجه داده است که کتابت دارای ابزار و ادواتی است و صلاح و فساد کتابت متأثر از آن ابزارها است. وی سپس به قلم و فوائد آن، دوات، خط و انواع آن و به اموری که بایسته است در آغاز نامه‌ها و پایان آنها مورد توجه قرار گیرد و همچنین به لزوم گزینش الفاظ و تعابیر و تدبر در معانی کلام قبل از نوشتن آن و... اشاره کرده است[۶].
اهمیت و ارزشمندی این رساله ادبی موجب شده تا برخی از نگارش‌های ادبی و تاریخ ادبیات مانند «العقد الفريد» ابن عبدربه و «نهاية الأرب» قلقشندی، بخشی از مطالب آن را در خود جای دهند[۷].
محقق در پاورقی به اختلاف عبارات متن حاضر با آنچه که در منابع مختلف از آن نقل شده، اشاره نموده و نیز توضیحاتی را در خصوص برخی مطالب کتاب داده است[۸]. وی همچنین در مواردی به معرفی شخصیت‌هایی که نامی از آنها در متن آمده پرداخته[۹] و عبارات مختلفی را که بر متن افزوده با علامت ] [ مشخص کرده است[۱۰].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- سزگین، فؤاد، «تاريخ التراث العربي»، مترجم: حجازى، محمود فهمى، قم، کتابخانه عمومى حضرت آیت‌الله‌العظمى مرعشى نجفى(ره)، 1412ق، چاپ دوم.
- صالحیه، محمد عیسى، «المعجم الشامل للتراث العربي المطبوع»، قاهره، المنظمة العربية للتربية و الثقافة و العلوم، معهد المخطوطات العربية، 1992م، چاپ اول.
- عبدالوهاب، حسن حسنى، «العمر في المصنفات و المؤلفين التونسيين»، بیروت، دارالغرب الإسلامي، 1990م، چاپ اول.
- عواد، کورکیس، «الذخائر الشرقية»، بیروت، دارالغرب الإسلامي، 1999م، چاپ اول.