هاشمی، زید بن رفاعه
| هاشمی، زید بن رفاعه | |
|---|---|
 | |
ابوالخیر زید بن عبدالله بن مسعود رفاعه هاشمی (متوفای بعد از 400ق)، محدث، ادیب، فیلسوف و از بزرگان قرن چهارم.
ولادت
گفته شده او معاصر با صاحب بن عباد (326-385ق) [۱] و ابوحیان توحیدی (310-414ق)، بوده است [۲]
احوال و افکار
رفاعه مدت زیادی را در بصره اقامت داشت.[۳] و در این مدت با گروهی از اهل علم و فلسفه آشنا شد و به آن گرایش پیدا کرد.[۴] او همچنین در ری سکونت داشت و به بلاد جبال و خراسان نیز سفر کرد و یکی از کارگزاران محمد بن عمر علوی بود، او را به دروغگویی و تشیع متهم کردند. [۵]
ابن حجر عسقلانی (773-852ق) در لسان المیزان می‌گوید: او حدیث می‌ساخت و فلسفه می‌دانست و شاگرد ابن درید (متوفای 321ق) و ابن انباری ادیب (متوفای 328ق) بوده است. [۶]
در مقابل این اقوال ابوحیان توحیدی او را ستوده و او را به تیزبینی و بصیرت در آراء توصیف کرده است [۷]
رفاعه را از جمله گروه اخوان‌الصفا شمرده‌اند که در تألیف رسائل اخوان‌الصفا شرکت داشته است.
منابع زیدیه او را زیدی مذهب دانسته‌اند. ولی برخی محققان معتقدند که اگرچه کتاب الاربعون حدیثا السیلقیة از طرق زیدیه روایت شده و به ما رسیده، ولی مؤلف آن زیدی نبوده است. [۸]
وفات
ظاهراً بعد از 400 ق درگذشت. [۹]
آثار
- جوامع إصلاح المنطق،
- صناعة الخطّ،
- الأمثال،
- الاربعون حدیثا السیلقیة.
پانویس
- ↑ ر.ک: سزکین، فواد، ج8، ص 327
- ↑ ر.ک: ابوحیان توحیدی، علی بن محمد، ص 35، پاورقی 1
- ↑ ر.ک: کحاله، عمر رضا، جلد4، ص190
- ↑ ر.ک: زرکلی، خیرالدین، ج3، ص59
- ↑ ر.ک: وجیه، عبدالسلام بن عباس، 1420ق، ص438
- ↑ ر.ک: دانش‌پژوه، محمدتقی، ص22
- ↑ ر.ک: وجیه، عبدالسلام بن عباس، ج1، ص155
- ↑ ر.ک: موسوی‌نژاد، سیدعلی، ص 142
- ↑ ر.ک: ابوحیان توحیدی، علی بن محمد، ص35، پاورقی 1
منابع مقاله
- ابوحیان توحیدی، علی بن محمد، الصداقة و الصدیق، دمشق - سوریه، دارالفکر، 1421ق-2000م.
- سزکین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ترجمه محمود فهمی حجازی، قم – ایران، کتابخانه عمومی حضرت آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی، 1412ق.
- کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، بیروت – لبنان، دار إحیاء التراث العربی، 1376ق.
- زرکلی، خیرالدین، الأعلام، لبنان - بیروت، دار العلم للملایین، 1989م.
- وجیه، عبدالسلام بن عباس، معجم رجال الإعتبار و سلوة العارفین، عمان – اردن، 1421 ق.
- وجیه، عبدالسلام بن عباس، أعلام المؤلفین الزیدیة، عمان اردن، مؤسسة الإمام زید بن علی الثقافیة، 1420 ق.
- دانش‌پژوه، محمدتقی، پیشگفتار مجمل الحکمة، اخوان الصفا، تهران - ایران، پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی، 1387ش.
- موسوی‌نژاد، سیدعلی، کتاب‌های حدیثی منتشر شده از زیدیه (2)، علوم حدیث، پاییز 1382، شماره 29، ص132 تا 158.