دیوان عثمان مختاری
| دیوان عثمان مختاری | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مختاری غزنوی، عثمان بن عمر (نویسنده) همایی، جلال‌الدین (محقق) |
| ناشر | شرکت انتشارات علمي و فرهنگي |
| مکان نشر | ایران- تهران |
| سال نشر | 1382ش |
| چاپ | دوم |
| شابک | 964-445-456-1 |
| موضوع | شعر فارسي - قرن 6ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /د9 / 4732 PIR |
دیوان عثمان مختاری، کامل‌ترین مجموعه اشعار حکیم ابوعمرو (یا ابوعمر) بهاءالدین عثمان بن عمر مختاری غزنوی (بین 469 و 458- بین 512 و 548ق)، از شاعران توانا و قصیده‌سرایان فصیح قرون پنجم و ششم هجری است که به اهتمام جلال‌الدین همایی فراهم آمده و تصحیح و تنقیح شده است.
مختاری از انواع شعر، بیشتر به قصیده پرداخته و بسیاری از پادشاهان، امرا و بزرگان عصر خود را مدح گفته است[۱].
ترتیب قصاید که رکن اعظم دیوان است، غیر الفبایی و برحسب ممدوحین شاعر است و سه جزء دارد: اول، غزنویات یا قصاید غزنویه در مدح سلاطین غزنوی و وزرا و اکابر غزنه. دوم، کرمانیات؛ یعنی قصایدی که مختاری در ایام سفر به کرمان و قریب سه سال اقامتش در دربار ارسلان شاه قاوردی در مدح وی و بزرگان آن دیار سروده و نیز مدایحی که در اثنای همان مسافرت برای ملوک و امرای اطراف مانند امیر تاج‌الدین نصر بن خلف سیستانی و عضدالدوله بویی و عضدالدوله لاجین ساخته. سوم، سمرقندیات؛ یعنی قصایدی که شاعر در سفر کوتاه دو سه ماهه سمرقند برای علاءالدین محمد ارسلان‌خان از ملوک خانیه ماوراءالنهر و برخی از بزرگان و رجال آن نواحی ساخته است. برخی قصاید متفرقه دیگر که عده آنها چندان نیست نیز در خلال بخش‌های سه‌گانه فوق جا داده شده است[۲].
بعد از بخش قصاید، بخش قطعات و سپس هزلیات و اهاجی و پس از آن غزلیات و آنگاه مثنوی «هنرنامه یمینی» و در آخر، رباعیات آمده است[۳].
نسخ دیوان مختاری، بیشتر غیرالفبایی و کمتر الفبایی است اما ویژگی اثر حاضر، آن است که مصحح آن، پس از استقصا در گرد آوردن همه اشعار مختاری، دیوان وی را به‌ترتیب الفبایی، ولی با اسلوبی که خاص خود ایشان است، تنظیم کرده است؛ به‌گونه‌ای‌که اشعار دیوان، به‌ترتیب قصاید، ترکیبات، غزلیات، قطعات، رباعیات و مثنویات و برحسب نظم الفبایی در حروف قافیه، تنظیم شده است[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.