صحیفه عشق
| نام کتاب | صحیفه‌ی عشق |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | صحیفه سجادیه. برگزیده. شرح
صحیفه‌ی عشق: برگرفتهای کوتاه از دعای مکارم الاخلاق سید عشاق حضرت سجاد علیه السلام |
| پدیدآورندگان | نکونام، محمدرضا (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 270 /م70422 ن8 |
| موضوع | اخلاق اسلامی
دعای مکارم الاخلاق - نقد و تفسیر |
| ناشر | ظهور شفق |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1384 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE17149AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
صحيفه‌ى عشق، اثر محمدرضا نكونام، به زبان فارسى، شرحى است كوتاه بر دعاى مكارم الأخلاق امام سجاد(ع).
مطالب اين كتاب، گزيده و برگرفته‌اى كوتاه از درس‌هايى است كه نگارنده ساليانى پيش در حوزه علميه قم داشته است [۱].
ساختار
كتاب، مشتمل بر يك پيشگفتار و بيست و يك فراز است. مؤلف در هر فراز، بخشى از دعاى مكارم الأخلاق را ذكر كرده و در ذيل عناوين متعدد، به شرح آن پرداخته است.
گزارش محتوا
درباره محتوا و ويژگى‌هاى اين اثر، نكات زير قابل توجه است:
1. نگارنده، نخست، گزاره‌هاى اخلاقى را در سه حوزه‌ى كلامى، فلسفى و عرفانى معرفى نموده و مراتب چهارگانه‌ى اخلاق عرفانى و گونه‌هاى اخلاق فلسفى و عرفانى را برشمرده و معيار سنجش هريك از مكتب‌هاى اخلاقى را مطرح كرده است و در ادامه به تعريف عرفان و عارف پرداخته است [۲].
2. مؤلف، واژه‌هاى «مكارم اخلاق» را بررسى كرده و به برخى از پرسش‌هاى مطرح در فلسفه اخلاق، پاسخ داده است. وى نزديك‌ترين و آسان‌ترين راه وصول به حضرت حق و چگونگى سير و سلوك را معرفى نموده و والاترين اخلاق عرفانى را صحيفه عشق (صحيفه سجاديه) دانسته و پاره‌اى از ويژگى‌هاى آن را بيان داشته و بعد از معرفى آن، به‌اختصار وارد شرح و تفسير دعاى مكارم اخلاق شده است [۳].
3. نويسنده، پيرامون اخلاق كلامى، اخلاق حكمى و اخلاق عرفانى با اين شرح سخن گفته است: «كلاميان، اخلاق را به معناى آراستگى به دارايى‌هاى كمالى و خوبى‌ها و به دست آودن سرشت شايسته مى‌دانند. دارايى‌هاى كمالى، امرى نسبى است و به لحاظ ورود نسبيت در هويت اخلاق كلامى، اين علم انگيزه‌هاى متفاوتى همچون سودمندى و لذت‌گرايى دنيوى يا اخروى را برمى‌تابد و اوج و بلنداى آن فراتر از لذت‌گرايى اخروى نمى‌رود...
در اخلاق حكمى و فلسفى، حكيم متخلّق و فيلسوف هوشمند در حكمت نظرى و عملى مى‌كوشد تا با عنايت به اين دو سرمايه‌ى ارزشمند و تخلق و تحقق به عالم عقلى، مظهر علم و حكمت الهى گردد...
اخلاق عرفانى، به دنبال آن است كه سالك را به‌طور كلى از عنصر «من» و «منيّت» برهاند تا خلق و خوى حقّى در وى پديدار شود؛ به‌گونه‌اى كه چيزى را از خود نداند و خود را به‌دور از كمال و جمال بشمارد و اين باور از او هويدا و آفتابى باشد كه هرچه هست از حضرت حق است يا آنكه او خود اوست... اخلاق عرفانى، چهار مرحله را براى وصول سالك به مرتبه‌ى فقر و فنا و نادارى و تلبّس و تخلّق و تحقق صفات حقانى به كمالات ربوبى و اتصاف به ربوبيت ذات، مورد شناسايى قرار داده است:
الف)- تخليه و پاك شدن نفس از ناپسندى‌هاى حيوانى و وسوسه‌هاى نفسانى و تجليه و آراستن آن به ملكات فاضله‌ى ربوبى...
ب)- تحليه و فنا در صفات الهى...
ج)- فناى از فنا و فناى در ذات...
د)- سير في الخلق بالحق... [۴].
وضعيت كتاب
فهرست مطالب، در ابتداى كتاب آمده است. در پاورقى‌ها منابع منقولات كتاب ذكر شده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.