أمثال العرب
| نام کتاب | أمثال العرب |
|---|---|
| پدیدآورندگان | مفضل ضبی، مفضل بن محمد (نويسنده)
حسین، قصی (محقق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | PJA 2522 /م7الف8 |
| موضوع | اخلاق اسلامی
ادبیات عربی - قرن 2ق. تصوف ضرب المثلهای عربی |
| ناشر | دار و مکتبة الهلال |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 2003 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE2508AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
امثال العرب تاليف مفضل بن محمد بن يعلى ضبى مشهور به مفضل ضبى (متوفى168ق) كتابى مختصر در موضوع مثل‌هاى زبان عربى است. اين اثر توسط دكتر قصى الحسين مورد تحقيق و شرح واقع گشته است.
ساختار
در مقدمه كتاب ديدگاه هشت تن از نويسندگان عرب درباره مؤلف و معرفى كتاب انجام شده است. متن كتاب مشتمل بر 180 مثل كه به ترتيب شماره شده است.
گزارش محتوا
مفضل ضبى در اين اثر در نقش يك مربى و اديب ظاهر مى‌شود. اين كتاب مشتمل بر زيباترين داستان‌ها، خرافات و اسطوره‌هاست كه همه با عبارتى از زبان قهرمان قصه و يا حضم او و با عباراتى مانند: «فارسلها مثلا، مذهب مثلا، فذهب قوله مثلا» پايان مى‌يابد.
كتاب با داستان ضبة بن أد بن طابخة بن الياس بن مضر و دو پسرش سعيد و سعد آغاز مى‌شود. عادت مفضل اين است كه تمام داستان‌ها را مگر در موارد نادرى با عبارت «زعموا» آغاز مى‌كند. برخى از حكايت‌هاى اين كتاب به مصدرى بيگانه از زبان عربى بازگشت مى‌كند؛ مانند: قصه ازدواج لقيط بن زراره، قصه شگفت‌آور ولادت عمرو بن عدى و... .
كتاب نسبت به كتاب‌هايى كه در زمينه امثال بعد از آن نوشته شده داراى حجم كمترى است؛ اما نزد علماء به خوبى مورد قبول و پذيرش واقع شده است. بسيارى از كسانى كه بعد از مفضل دست به تأليف كتاب‌هايى در اين زمينه زدنده‌اند به كتاب او اعتماد ورزيده‌اند.
كتاب در قالب داستانى محض نگاشته شده از اين رو زمان و مكان داستان‌ها و نيز جوّ عمومى قصه مشخص و معلوم نيست، از اين‌رو مورخين براى آن ارزش تاريخى قائل نيستند مگر نسبت به اسامى و صورت كلى حوادث.
از ويژگى‌هاى مهم اين كتاب اين است كه توجه خاص به وقايع و حوادث دوره جاهليت است. از ابتدا تا انتهاى كتاب تفصيل كافى نسبت به بعضى از ايام العرب در جاهليت و وقايعى كه در آن دوران اتفاق افتاده و امثال و اشعار آن زمان داده شده‌است؛ لذا وقتى به خواندن كتاب مى‌پردازيم، در ابتداى امر به نظر مى‌رسد اين كتاب قبل از آنكه كتابى درباره امثال باشد كتابى درباره اخبار و اشعار و انساب است.
وضعيت كتاب
در پايان كتاب فهرست مصادر و مراجع، اعلام و اشعار و فهرست مطالب ذكر شده است.
منبع مقاله
مقدمه و متن كتاب