شرح البالغ المدرك
| شرح البالغ المدرک | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | هاروني، يحيي بن حسين (شارح)
عزان، محمد يحيي سالم (محقق) هادي الي الحق، يحيي بن حسين(نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | البالغ المدرک. شرح |
| ناشر | مکتبة مرکز بدر |
| مکان نشر | يمن - صنعا |
| سال نشر | 1997م , 1417ق |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربي |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ن2ش4 214 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شرح البالغ المدرك، شرحی است از ابوطالب یحیی بن حسین هارونی (متوفی 424ق)، بر رساله «ما يجب علی البالغ المدرك»، تألیف یحیی بن حسین (متوفی 298ق)، در موضوع عقاید و کلام زیدیه. کتاب توسط محمد یحیی سالم عزان مورد تحقیق و تعلیق قرار گرفته و منتشر شده است.
ساختار
کتاب، حاوی مقدمه محقق، مقدمه نویسنده و متن اصلی بدون باب‌بندی و فصل‌بندی خاص است.
روش شارح در این اثر چنین است که بخشی از متن را داخل پرانتز ذکر نموده و در ذیل آن، به شرح و توضیح آن پرداخته است.
گزارش محتوا
محقق در مقدمه‌اش، علاوه بر ترجمه نویسنده و شارح، توضیحی مختصر پیرامون کتاب و مطالب آن نیز ارائه داده است[۱].
در این اثر مطالبی درباره خداوند و رسولش مطرح شده است. نویسنده می‌گوید: واجب است بر بالغ عاقل، اندیشیدن در موجودات و آفرینش‌های عجیب و غریبی که اطراف ماست. سزاوار است شخص مکلف در محیط اطرافش دقت نماید تا پی به خالق آن ببرد و بداند که این مخلوقات سازنده و مدبری دارد که در ذات و صفاتش شباهتی به هیچ‌کس ندارد... و چون ارتباط با خداوند برای همه انسان‌ها به‌صورت مستقیم و مشافهة ممکن نیست، لذا خداوند رسولانی را جهت برقراری این ارتباط فرستاد و به‌وسیله معجزات و نشانه‌های دیگر آنان را تأیید نمود. بنابراین بر معاصران پیامبران لازم بوده آنچه را که پیامبران آورده‌اند، بپذیرند. اما متأخران و غیر معاصران، آنچه بر آنها حجت است، اخبار متواتری است که کذب در مثل آنها ممتنع می‌باشد. اما اخباری که مورد انکار عقول است و محال است که انبیا چنان چیزهایی را گفته یا آورده باشند، شاذ قلمداد می‌شوند و اخذ به این‌گونه اخبار و تقلید از مشایخ در اعتماد به آنها، باعث تفرقه و تشتت و پشت سر افکندن قرآن و تبدیل احکام و مخالفت با توحید و احاله ذنوب به خدا و تشبیه او به مخلوقات می‌گردد. نویسنده، سپس توضیح داده که پیامبران مسئولیت خود را به‌خوبی انجام داده و مردم را بر راه‌های سلامت واقف نمودند و از راه‌های حیرت پرهیز دادند و در انجام مسئولیت خویش سختی‌ها را به جان خریدند. البته در میان روزگاران، فتراتی پیش می‌آید که در آنها حق مدفون می‌شود و برهان مورد بی‌اعتنایی قرار می‌گیرد، ولی در همین دوران، کتب الهی و حجج وی و بقایایی از اهل علم وجود دارند که علم را زنده می‌دارند و با علم زندگی می‌کنند... در میان مردم، برخی مطیع و برخی نافرمانند... پس اگر عمر مطیعان سرآید و پاداش خویش را نیابند و اجل نافرمانان فرارسد و کیفر نشوند، لازم می‌آید که جز این دنیا، دنیای دیگری باشد که در آن، مطیعان، پاداش و نافرمانان کیفر داده شوند و آن، همان جهان آخرت است[۲].
شارح در این اثر، علاوه بر شرح مفردات و توضیح مطالب کتاب اعم از ثابت نمودن خالق و رسولش و تفضلاتش بر مخلوق و امثال آن، مطالبی دیگر، از قبیل بیان جایگاه تفکر و به‌کارگیری عقل در امور، اهمیت امر به معروف و نهی از منکر و شروط این دو، چگونگی تعامل با اخبار و ارزیابی راویان و کتب حدیثی آنان، بیان فضائل اهل‌بیت(ع)، بحث درباره تسامح در مسائل مختلف در فروع دین و اعتراض نکردن به مخالف در مسئله فرعیه‌ای که وی با استدلال یا تقلید از ثقه‌ای عالم به آن دست یافته را مورد توجه قرار داده است[۳].
این شرح، آکنده از فوایدی در لغت و اصول و فقه و حدیث است؛ چراکه مؤلف آن، در این علوم صاحب‌نظر بوده است[۴].
وضعیت کتاب
محقق برای تحقیق این اثر، از سه نسخه بهره برده که شرح آن نسخ را می‌توان در مقدمه یافت[۵].
ایشان در ابتدای کتاب چند تصویر از آن نسخ را به معرض نمایش گذاشته، سپس به سند کتاب اشاره کرده است[۶].
محقق برای کتاب، فهرست محتویات در نظر نگرفته و فهارس فنی را در انتهای کتاب آورده است.
ایشان سعی نموده به متن چیزی نیفزاید، ولی در صورت نیاز آن را در [] قرار داده است[۷].
پاورقی‌ها، حاوی ذکر اختلاف نسخ، منابع و مراجع، ترجمه اعلام و روات، بررسی صحت و ضعف روایات و توضیح برخی از مطالب کتاب می‌باشد.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق.