الإمامة الكبری و الخلافة العظمی

الإمامة الكبری و الخلافة العظمی
پدیدآوران	قزويني حائري، محمدحسن (نويسنده) قزويني، جعفر (مترجم)
ناشر	دار المجتبي
مکان نشر	ايران - قم
چاپ	1
شابک	‎964-8762-90-2
موضوع	امامت اهل سنت - دفاعيه‎ها و رديه‎ها شيعه - دفاعيه‎ها و رديه‎ها شيعه - عقايد صحابه - دفاعيه‏‌ها و رديه‏‌ها علي بن ابي طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت
زبان	عربي
تعداد جلد	3
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏223‎‏/‎‏54‎‏ ‎‏/‎‏ق‎‏4‎‏الف‎‏8‎‏

الإمامة الكبری و الخلافة العظمی، نوشته محمدحسن قزوینی حائری، مجموعه‎ای سه جلدی است به زبان عربی که نویسنده در آن با استناد به دلایل عقلی و نقلی و بالاخص منابع دست اول اهل ‎سنت به دفاع از عقیده شیعه در باب امامت و ولایت می‏‎پردازد. نویسنده در بحثی استدلالی امامت را جز به‎وسیله نص قابل تحقق نمی‎‏داند. این نوشتار توسط سید جعفر قزوینی تصحیح، تحقیق و تعلیقه‎نگاری شده است.

ساختار

کتاب، مشتمل بر مقدمه محقق، مقدمه مؤلف (مقدمه کتاب) و محتوای اصلی در طی چهار مقصد است. مقصد اول در جلد اول، مقصد دوم و سوم در جلد دوم و مقصد چهارم آن در جلد سوم آمده است. هر مقصد از بخش‎های متعددی با عناوین گوناگون تشکیل شده است.

گزارش محتوا

نویسنده در جلد اول کتاب با بهره‎گیری از مباحث و دلایل عقلی و نقلی به بررسی موضوعات مهمی پرداخته است. اولین این موضوعات، بحث از نحوه تبلیغ و دعوت صحیح و اصولی به اسلام است که در این باب به‎طور کلی باید چندین امر مهم لحاظ شود؛ از جمله، پرهیز از جدل و مراء، پرهیز از تبعیت از هوای نفس، بطلان اجتهاد در مقابل نص و موارد دیگر.

دومین بخش در مورد انواع دسیسه‎های مخالفین تشیع در جبهه حق است؛ دسیسه‎هایی چون دفاع از قاتل امیرالمؤمنین(ع)، دفاع از یزید بن معاویه، عید قرار دادن روز عاشورا، و افترائات دیگری که مذهب شیعه را مورد هجمه قرار می‎دهند. مؤلف با استناد به سخنان بزرگان اهل سنت، مانند ذهبی در الميزان، ابن جوزی در موضوعات و غیره خلاف این مطالب را به اثبات می‎رساند.

بخش سوم، ذکر کارهای ناروایی است که به ناحق و از روی کینه و لجاجت بر امیرالمؤمنین علی(ع) روا داشتند؛ از جمله آنها منکرات ابن تیمیه است که با نفی دلالت آیاتی، مانند آیه تطهیر و آیه مودت و امثال آن‎ها بر ولایت امیرالمؤمنین(ع)، به شیطنت علیه حقایق مسلم پرداخته است؛ در این راستا مؤلف، ادله‎ای بر مخالفت اجماع با این برداشت‎های انکاری اقامه می‎کند. همچنین مطالبی را که بخاری در قدح امیرالمؤمنین(ع) مطرح کرده است، مانند تشکیک در افضلیت امیر‎المؤمنین(ع)، انکار ولایت آل ابی‎طالب و غیره، مورد بررسی و نقد قرار داده است.

بخش چهارم در مورد روایات غیر صحیح از صحیحین بخاری و مسلم، بر علیه امیر‎المؤمنین(ع) است؛ احادیثی جعلی چون حدیث اخوت نبی مکرم اسلام(ص) با ابابکر و قرابت ویژه‎اش با پیامبر(ص)؛ نگارنده در این بخش با رد وثاقت چنین روایاتی و طرح روایات متواتر به اثبات و تأیید قرابت امیر‎المؤمنین(ع) با پیامبر اکرم(ص) پرداخته است.

بخش بعدی در مورد پایین آوردن جایگاه پیامبر اکرم(ص) به جهت افزایش منزلت و کرامت شیخین است. گزارشات دروغینی مانند انتساب استماع موسقی و بازی با عایشه، خوردن گوشت حرام و موارد دیگر از این دست، به نبی مکرم اسلام(ص)، از این قبیل است که خلاف بودن و غیر موثق بودن این مطالب اثبات می‎گردد.

متهم نمودن امیرالمؤمنین(ع) به تهمت‎های ظالمانه همچون نسبت شرب خمر به آن حضرت، حکم کردن به کفر شیعیان و وجوب قتل ایشان، ذکر نمونه‎هایی از تعصب نفرت‎انگیز علمای عامه، اکاذیب ابن تیمیه و... از دیگر مطالب مطرح‎شده در این جلد است.

از جمله مباحث مطرح‎شده دیگر در جلد اول، بحث از حقیقت و اثباث موضوع تقیه و بَداء در اسلام است؛ که در این راستا ابتدا مبانی وجود تقیه در دین با استدلال به قرآن و سنت و سیره نبی مکرم اسلام(ص) و امیرالمؤمنین(ع) و برخی از صحابه، مطرح شده و سپس به موضوع بداء و مبانی اثبات آن و سخنان برخی صحابه و دفع اشکال از این حقیقت، پرداخته شده است.

در بخشی از کتاب در مورد نظرات اهل سنت در باب تحریف قرآن کریم سخن به میان آمده است؛ که در این راستا نظریات مختلف در زیادت و نقصان آیات قرآن کریم مطرح شده و مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

نگارنده در جلد دوم کتاب، با بهره‎گیری از ادله عقلی و نقلی به بررسی موضوعات مهمی در باب امامت و جانشینی پس از نبی اکرم(ص) پرداخته است. مبحث اول از این جلد در باب حقیقت معنای امامت است و اینکه امامت از امثال حکومت پادشاهان و سلاطین نیست.

مبحث دوم، در اثبات این مدعا است که امامت از اصول دین است و اعتقاد به آن از ضروریات و مسلمات دینی است. در این بخش به موضوع وجوب شناخت امام زمان بر مکلفین در هر عصری بنا بر روایت شریف: «من مات و لم يعرف إمام زمانه مات ميتة جاهلية» پرداخته شده است.

مبحث سوم و چهارم در مورد ضرورت وجود امام بر روی زمین است و اینکه امامت لطفی است از جانب خداوند متعال و این لطف بر او واجب است، تااینکه تعیین کند جانشینی اصلح پس از پیامبر اکرم(ص) را؛ البته معنای وجوب لطف بر خداوند متعال به معنای اجبار نیست، بلکه به معنای رجحان انجام این کار بر خداوند است که نگارنده در مبحث ششم به آن اشاره می‎کند.

شرایط امام و جانشین پس از نبی اکرم(ص)، از جمله مهم‎ترین مباحث جلد دوم کتاب است که نگارنده محترم به‎تفصیل به این موضوع پرداخته است. بارز ترین شرایطی که امام باید دارا باشد، چهار شرط است:

1. افضلیت: در این باب کلمات بزرگان از اهل سنت مطرح شده است، مانند ابن تیمیه که در کتاب «منهاج السنة» بیان می‎دارد که افضل به معنای کسی است که بیشتر از تمام امت استعداد و قابلیت جانشینی رسول اکرم(ص) را داشته باشد و امامت مفضول در صورت وجود فاضل در امت، از جمله ظلم‎های بزرگ است؛ به همین مضامین است کلماتی از دیگر بزرگان اهل سنت، مانند طیبی در «مناقب الصحابة»، نورالدین هروی در «شرح الفقه الأكبر» و... از جمله آرای مطرح‎شده، نظر ابن حزم اندلسی است که نظر به انکار وجوب امامت افضل دارد؛ که نویسنده به نقد و نظر درباره آرای وی می‎پردازد.
2. لزوم عصمت: از جمله مخالفین این بحث ابن تیمیه است که با استدلال به سخنان نبی اکرم(ص)، به توجیه نظر خویش پرداخته و از جانب مصنف مورد نقد و نظر قرار گرفته است. نگارنده برای اثبات مدعای شیعه بر لزوم عصمت، به آیاتی از قرآن کریم استناد می‎کند؛ آیاتی چون: وَ إِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَاماً قَالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي قَالَ لاَ يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ‎ ﴿البقرة: 124﴾ و آیه يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ ﴿النساء: 59﴾ و آیات دیگر که یک‎به‎یک به طرح و وجه دلالت آنها بر مدعا بیان شده است.
3. اعلمیت: در این بخش نویسنده ابتدا در صدد اثبات عدم اعلمیت ابوکر و عمر و ذکر کثیری از اشتباهات آنها در حوادث مختلف تاریخی برمی‎آید و سپس به بیان ادله و شواهد مثبته دال بر اعلمیت امیرالمؤمنین علی(ع) می‎پردازد و با ذکر اخبار و اعترافات کثیری از صحابه دال بر علم بی‎نهایت امیرالمؤمنین به اثبات این امر همت می‎گمارد.
4. اقربیت به پیامبر اکرم(ص).

جلد سوم مشتمل بر مطالب ارزنده و مهمی می‎باشد که اهم آنها در باب ادله و شواهد خلافت بلافصل امیرالمؤمنین علی(ع) است که دربردارنده فضایل مختص به ایشان می‎باشد. از جمله این شواهد نزول سه آیه از قرآن کریم در روز غدیر خم در شأن امیرالمؤمنین(ع) است؛ آیاتی چون: يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ ﴿المائدة: 67﴾، الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلاَمَ دِيناً ﴿المائدة: 3﴾ و سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ‎ ﴿المعارج: 1﴾؛ که شأن نزول و معانی این آیات دلالت بر افضیلت و ولایت بلاتردید امیرالمؤمنین دارد.

برخی دیگر از امتیازات ویژه امیرالمؤمنین علی(ع) که در جلد سوم کتاب به آنها اشاره شده است، از این قرار است: حضرت علی(ع) از اولین کسانی است که رسول‎الله(ص) را تصدیق نمود؛ برگزیده شدن امیرالمؤمنین(ع) توسط خداوند متعال؛ بستن درب خانه تمامی مردم به مسجد رسول‎الله(ص)، مگر درب خانه امیرالمؤمنین(ع)؛ علی(ع) برترین افراد بشر و امت اسلامی است؛ امیرالمؤمنین برترین مجاهدین در راه خداست؛ علی(ع) عدل نبی مکرم(ص) است در ورع و عدل و تقوا و شجاعت؛ مبارزه علی(ع) در روز خندق بافضیلت‎تر از تمام اعمال امت اسلام و...

وضعیت کتاب

فهرست مطالب هریک از مجلدات، در آغاز آن و فهارس فنی در پایان آن ذکر گردیده است. در پاورقی‎ها توضیح برخی از جملات و آدرس مطالب ذکر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.