عين الحياة (ترجمه میلانی)

    از ویکی‌نور
    ‏عین الحیاة
    نام کتاب ‏عین الحیاة
    نام های دیگر کتاب
    پدیدآورندگان میلانی، هاشم (مترجم و محقق)

    مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (نويسنده)

    زبان عربی
    کد کنگره ‏BP‎‏ ‎‏142‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏3‎‏ع‎‏9
    موضوع احادیث اخلاقی - قرن 12ق.

    احادیث شیعه - قرن 12ق.

    اخلاق اسلامی

    محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - اندرز نامه‎ها

    محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - کلمات قصار

    ناشر جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي
    مکان نشر قم - ایران
    سال نشر 1431 هـ.ق
    کد اتوماسیون AUTOMATIONCODE19242AUTOMATIONCODE


    عين الحياة، اثر علامه محمدباقر مجلسى (اصفهان، 1037-1110ق، همان جا) است كه آن را جناب آقاى سيد هاشم ميلانى، از زبان فارسى به عربى در دو جلد ترجمه و منتشر كرده است. در مورد ترجمه مذكور چند نكته گفتنى است:

    1. اثر حاضر، يك زبانه است و فقط ترجمه عربى است و متن فارسى را به‌همراه ندارد.
    2. مترجم محترم، ترجمه‌اش را در تاريخ شنبه، هشتم جمادى‌الثاني 1415 به پايان رسانده و از تلاش جناب آقاى سيد محمد قپانچى در تصحيح اثر حاضر تشكر كرده است[۱]
    3. براى آشنا شدن با چگونگى ترجمه در اثر حاضر و سهولت مقابله آن با متن اصلى، مطلبى از نويسنده همراه با ترجمه آن در اينجا ذكر مى‌شود: نويسنده چنين نوشته است:
      «فصل هفتم، در بيان اذكارى است كه در هنگام خواب بايد خواند: بدان كه مستحب است در هنگام خوابيدن با وضو باشد و به جانب راست بخوابد رو به قبله و سوره‌ها و آياتى كه در باب فضائل قرآن مذكور شد، بخواند و بهترين اذكار در اين وقت، تسبيح حضرت فاطمه زهرا(ع)است. چنان‌كه به سند معتبر از حضرت امام جعفر صادق(ع) منقول است: چون آدمى شب در جاى خواب خود مى‌خوابد، ملك بزرگوارى و شيطان متمردى به‌سوى او مبادرت مى‌نمايند، پس ملك به او مى‌گويد: روز خود را ختم كن به خير و شب خود را افتتاح كن به خير و شيطان به او مى‌گويد: روز خود را ختم كن به گناه و شب خود را افتتاح كن به گناه؛ پس اگر اطاعت ملك كرد و تسبيح حضرت فاطمه(ع)را در وقت خواب خواند، ملك آن شيطان را مى‌زند و از او دور مى‌كند و او را محافظت و نگاهبانى مى‌كند تا بيدار شود؛ پس باز شيطان مى‌آيد و او را امر مى‌كند كه ختم شب و افتتاح روز به گناه بكند و ملك او را به خير امر مى‌كند؛ پس اگر اطاعت ملك كرد و تسبيح حضرت فاطمه(ع)را خواند، آن ملك، شيطان را از او دور مى‌كند و حق تعالى عبادت تمام آن شب را در نامه عملش مى‌نويسد»[۲]
      مترجم، آن را چنين ترجمه كرده است:
      «الفصل السابع في ما يقرأ عند النوم: اعلم أنّه يستحب أن يكون الإنسان حين النوم متوضّأ و أن ينام على جهة اليمين و إلى القبلة و أن يقرأ السور و الآيات التي ذكرت في باب فضائل القرآن و أحسن الأذكار، تسبيح الزهراء(ع). روي بسند معتبر عن أبي‌عبداللّه(ع)أنّه قال: إذا آوى أحدكم إلى فراشه ابتدره ملك كريم و شيطان مريد؛ فيقول له الملك: اختم يومك بخير و افتح ليلك بخير و يقول له الشيطان: اختم يومك بإثم و افتح ليلك بإثم. قال: فإن أطاع الملك الكريم و ختم يومه بذكر اللّه و فتح ليله بذكر اللّه اذا أخذ مضجعه و كبّر اللّه أربعا و ثلاثين مرّة، و سبّح اللّه ثلاثا و ثلاثين مرّة و حمد اللّه ثلاثا و ثلاثين مرّة، زجر الملك الشيطان عنه فتنحى و كلأه الملك حتى ينتبه من رقدته. فاذا انتبه ابتدر شيطانه فقال له مثل مقالته قبل أن يرقد و يقول له الملك مثل ما قال له قبل أن يرقد؛ فإن ذكر اللّه عزّ و جلّ العبدبمثل ما ذكره أوّلا، طرد الملك شيطانه عنه فتنحّى و كتب اللّه عزّ و جلّ له بذلك قنوت ليلة[۳]همان‌طوركه ملاحظه مى‌شود ترجمه مذكور، درست و مطابق با متن اصلى است و نقصى در آن ديده نشد.
    4. هرچند بررسى تفصيلى اين ترجمه، در مواردى كه مترجم به ترجمه مطالب پرداخته، از نظر مطابقت با متن فارسى، كارى مشكل و تخصصى است و فرصت فراوانى مى‌طلبد، ولكن با بررسى اجمالى اين اثر، مشخص شد كه مترجم محترم در برگردان مطالب، به موفقيت دست يافته و اشكالى در آن مشاهده نشد.
    5. اثر حاضر، مستند است و از روش پاورقى‌نويسى در آن استفاده شده است. در اين پاورقى‌ها در اكثر موارد، منبع روايات با ذكر نام كتاب و شماره جلد و صفحه مورد نظر بيان شده است[۴]و گاهى توضيحى كتاب‌شناختى درباره آثار نويسنده مطرح كرده است[۵]
    6. مترجم محترم، روايات مطرح و ترجمه‌شده به فارسى را از منبع اصلى نقل كرده و به ترجمه مجدد از فارسى به عربى نپرداخته است و به همين جهت گاه اختلاف موجود بين متن فارسى و متن عربى روايات را يادآور شده است؛ به‌طور مثال، در متن فارسى چنين آمده: «و به سند معتبر از حضرت صادق(ع) منقول است: هركه دو ركعت نماز بگذارد و در هر ركعتى بعد از حمد شصت مرتبه «قل هو اللّه أحد» بخواند، چون فارغ شود گناهانش آمرزيده شده باشد»[۶]و مترجم در ترجمه، كلمه‌اى را كه در متن فارسى نيست، ولى در متن روايت هست، در داخل كروشه ذكر كرده و چنين آورده است: «و روي بسند معتبر عن أبي‌عبداللّه(ع)أنّه قال: من صلّى ركعتين [خفيفتين] بقل هو اللّه أحد في كلّ ركعة ستين مرّة، انفتل و ليس بينه و بين اللّه ذنب» و در پاورقى نوشته است كه اين كلمه [خفيفتين] - يعنى آسان و سبك - در متن فارسى موجود نيست[۷]و گاه نويسنده تصريح كرده كه: «... اين مضمون از حضرت صاحب‌الامر منقول است در ضمن حديثى كه بر فوايد بسيار مشتمل است؛ لهذا اكثر آن را ايراد مى‌نماييم...»[۸]، ولى مترجم تأكيد كرده كه ما براى فايده بيشتر همه روايت را آورديم و آنچه نويسنده نياورده را در بين دو كروشه قرار داده‌ايم[۹]
    7. گاهى نويسنده توضيحى آورده كه در متن اصلى روايت نيست و مترجم توضيح يا افزوده نويسنده را در درون كروشه قرار داده و به عربى ترجمه كرده و بعد يادآور شده است كه: «ليست هذه الزيادة من الرواية و الظاهر أنّها إضافة من المؤلف (قدس‌سره)»؛ «اين زيادى، از روايت نيست و ظاهراً از نويسنده (قد) است»[۱۰]

    پانويس

    1. متن كتاب، ج2، ص460
    2. عين الحيات، ج2، ص505-506
    3. متن كتاب، ج2، ص453
    4. مثلاً ر.ك: همان، ج1، ص59، پاورقى1 و 2 و...
    5. مثلاً ر.ك: همان، ج1، ص132، پاورقى1 و...
    6. عين الحيات، ج2، ص511
    7. ر.ك: متن كتاب، ج2، ص459، پاورقى3
    8. عين الحيات، ج1، ص165
    9. متن كتاب، ج1، ص146، پاورقى1
    10. همان، ج1، ص104، پاورقى2

    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن كتاب.
    2. عين الحيات، علامه محمدباقر مجلسى، تحقيق سيد مهدى رجائى، قم، انتشارات أنوار الهدى، چاپ اول، 1382ش.


    پیوندها

    مطالعه کتاب ‏عین الحیاة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور