روضة الواعظين (با مقدمه خرسان)
| نام کتاب | روضة الواعظین |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | روضه الواعظین و بصیره المتعلمین |
| پدیدآورندگان | فتال نیشابوری، محمد بن احمد (نويسنده)
خرسان، محمدمهدی (مقدمه‌نويس) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 209/8 /ف2ر9 |
| موضوع | اخلاق اسلامی
شیعه - اصول دین فتال نیشابوری، محمد بن احمد، - 508ق. - وعظ فروع دین مسلمانان - آداب و رسوم و زندگی اجتماعی |
| ناشر | الشريف الرضي |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1375 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1480AUTOMATIONCODE |
روضة الواعظين و بصيرة المتعظين اثر ابوعلى، محمد بن حسن فتال نيشابورى (شهادت 508 هجرى) است كه در موضوع اصول عقايد و اخلاق و آداب و زندگينامه و فضائل معصومين عليهم‌السلام منتشر شده است.
انگيزه تألیف
مؤلف در مقدمه هدف از تألیف كتاب چنين مى‌گويد:
در اوايل جوانى مجالسى براى من پيش مى‌آمد كه مردم سؤالاتى در موضوعات مختلف مى‌پرسيدند و من جواب مى‌دادم تا اينكه از من در موعظه و زهد و آداب و...مطلب خواستند و پس از مراجعه به كتب اصحاب كتاب جامعى كه همۀ اينها را دربرداشته باشد نيافتم، بنابراين تصميم گرفتم كتابى بنويسم كه آيات و روايات را دربرداشته و موضوعات فوق را توضيح داده و تبيين كند.
ساختار
مؤلف در كتاب روضة الواعظين يك روش جامع دارد و آن اينكه:
در ابتداى هر مجلس آيات قرآن را در آن موضوع مى‌آورد، سپس روايات پيامبر صلى الله عليه و آله و ائمۀ اطهار عليهم‌السلام را ضميمه كرده، مطلب را تا حد امكان روشن و مبرهن مى‌سازد.
بحث‌هاى عقلى از قبيل توحيد و عدل و جبر و اختيار را هم با كمك روايات مطرح كرده و بحث عقلى محض ندارد.
مؤلف محترم در مقدمه اين را هم تذكر داده كه در اين كتاب كليۀ اسناد روايات را حذف كرده، چرا كه اولا رواياتى كه در اين كتاب به آنها استناد شده است، رواياتى معروف‌اند و در كتب ديگر، اسناد آنها آمده، ثانيا هدف از تأليف اين كتاب نوشتن يك كتاب روايى نيست بلكه هدف، نوشتن كتابى اخلاقى است كه براى تهذيب و سير و سلوك از آن استفاده شود و در چنين كتابى حذف اسناد روايات مطلوبتر است و از خستگى خواننده و پر حجم شدن كتاب جلوگيرى مى‌كند.
گزارش محتوا
كتاب از دو جزء تشكيل شده است:
- جزء اول 30 مجلس است شامل بحث‌هاى عقلى و معرفت شناسى، اصول دين، زندگى‌نامه پيامبر و ائمه عليهم‌السلام تا امام عسكری عليه‌السلام .
- جزء دوم كتاب كه بيش از 70 مجلس است با زندگينامه و امامت امام عصر عجل الله تعالى فرجه الشريف شروع شده، سپس مناقب و فضائل پيامبر و اهل بيت آن حضرت مطرح شده و به دنبال آن عناوين متعدد اخلاقى و مواعظ و حكمت‌ها آمده است كه شامل عناوينى مانند: قبر، برزخ، قيامت، طهارت، ازدواج، حقوق و فضائل ماه‌ها مى‌شود.
در مورد اعتبار روايات اين كتاب دو نكته هست:
- گر چه روايات اين كتاب سند ندارند، اما اين ضررى به اعتبارشان نمى‌زند؛ چرا كه مؤلف تصريح كرده كه فقط به جهت اختصار سند آنها را حذف كرده و الا اصل روايات با سند كامل پيش او بوده و رواياتى كه ايشان نقل مى‌كند همه معروفند و روايات شاذى نيست كه كسى نتواند سند آنها را بيابد.
- نكته ديگر اينكه بعضى روايات اين كتاب ظاهرشان مخالف شيعه و مطابق حشويه و...است، كه بايد در آنها دقت كرد تا معناى صحيح آنها را فهميد و الا از اهلش سؤال شود، زيرا مؤلف تأكيد مى‌كند - هم در ابتداى كتاب و هم در خاتمۀ كتاب - كه هيچ روايتى در اين كتاب نياورده مگر اينكه معناى صحيح و مطابق شيعه براى آن داشته است.
وضعيت كتاب
در چاپ حاضر مقدمه و تحقيق كتاب به عهدۀ محمد مهدى سيد حسن خرسان بوده و در پايان كتاب فهرست موضوعات و مجالس كتاب ذكر شده است.