تعرّف علی الشيعة الاثني‌عشرية
| نام کتاب | تعرّف علی الشيعة الاثني‌عشرية |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | حسيني، محمد علي (نويسنده) |
| زبان | عربي |
| کد کنگره | BP 211/5 /ح5ت7 |
| موضوع | شيعه - بررسي و شناخت
شيعه - دفاعيهها و رديهها شيعه - عقايد شيعه اماميه - عقايد |
| ناشر | مؤسسة الأعلمي للمطبوعات |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | مجلد1: 2007م , 1428ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE12325AUTOMATIONCODE |
معرفی اجمالی
تعرّف علی الشيعة الاثني‌عشرية، اثر نویسنده معاصر لبنانی سید محمد بن علی حسینی، کتابی است در معرفی مذهب تشیع که به زبان عربی نگاشته شده است.
ساختار
در ابتدای کتاب مقدمه‌ای از مؤلف آمده است. مؤلف بعد از بررسی مسئله خلیفه و امام پس از پیامبر(ع)، به شمردن اسامی ائمه دوازده‌گانه همراه با ذکر سند و مدرک پرداخته، سپس به جایگاه شیعه در نگاه برخی از علمای اهل سنت اشاره می‌کند و در ادامه به بررسی عقاید شیعه و بازگو کردن احکام و مصادر آن پرداخته است. مؤلف، کتاب خود را با ذکر آثار شیعه بر حسب موضوع و یک خاتمه به پایان برده است.
گزارش محتوا
برای آشنایی اجمالی با محتوای کتاب، پاره‌ای از مطالب مهم آن را در ضمن چند پاراگراف ارائه می‌نماییم: پیامبر(ص) در دوران حیات خویش به امت خبر داده بود که به‌زودی درگیر اختلاف شده و از اسلام اصیل محمدی منحرف خواهند شد. آن حضرت، در روایات متعددی مسلمانان را از فتنه و تفرقه برحذر داشته و در صورت چنین اتفاقی، فرقه ناجیه را معرفی نمودند[۱]؛ آنها کسانی هستند که به خدا ایمان آورده و از پیامبر تبعیت نمودند و به وصیت او عمل کرده و به آن تمسک جستند و از فتنه و اختلاف و برگشت به جاهلیت در امان ماندند[۲] آن فرقه همان امامیه هستند.
امام شخصی است که باید همان شرایطی و ویژگی‌های پیامبر را دارا باشد[۳]؛ او کسی است که از جانب خداوند انتخاب می‌شود و این یک اصل اجماعی در میان مسلمانان است[۴] از جمله شرایط و ویژگی‌های امام عبارت است از: عصمت، برتری او نسبت به دیگران از همه جهات، منصوص بودن امامت وی، هاشمی بودن، عالم بودن به همه آنچه امت به آن نیازمند است، از همه امت شجاع‌تر بودن، خالی بودن از عیوب ظاهری و اخلاقی، دارای کرامت بودن، امامت بر تمام انسان‌ها، زاهدتر و برتر بودن در صفات کمال از همگان[۵]
احادیث زیادی در شأن اهل‌بیت، خصوصا حضرت علی(ع) از زبان پیامبر(ص) وارد شده است؛ از جمله آنها حدیث سفینه، حدیث امان و حدیث ثقلین است. یکی از آن احادیث چنین است: رسول خدا(ص) فرمودند: ستارگان مایه امنیت و آسایش اهل زمین هستند و اهل بیتم مایه امنیت و آرامش در بین امتم هستند؛ اگر گروه و قبیله‌ای با آنها مخالفت بورزد، آن گروه متفرق و دچار اختلاف می‌گردند و از اصحاب و یاران شیطان خواهند شد[۶]
تبیین مفاهیم قرآن، بیان احکام شرعی، جلوگیری از انحراف امت، اقامه قسط و عدل و حفظ مرزهای اسلامی، از مهم‌ترین وظایف امام می‌باشد[۷]
امام به دو صورت قابل شناسایی است:
- پیامبر(ص) او را معرفی نماید؛
- امام معصوم پیشین، امام بعدی و جانشین خود را انتخاب نماید[۸]
جوینی عالم اهل سنت به نقل از ابن عباس و او از پیامبر(ص) نقل می‌کند که پیامبر فرمودند اوصیای بعد از من، دوازده نفرند؛ اولشان علی بن ابی‌طالب و آخرشان مهدی است[۹]
مؤلف بعد از نقل روایاتی از پیامبر(ص) درباره تعداد و نام ائمه، به معرفی ائمه دوازده‌گانه می‌پردازد. ایشان در ترجمه هر یک به نام مادر، کنیه، لقب، زمان و محل تولد، زمان و مکان شهادت و محل دفن اشاره می‌کند. مؤلف در ادامه بحث مزبور تاریخچه‌ای مختصر از شیعه به‌همراه معانی لغوی و اصطلاحی شیعه را می‌آورد[۱۰]
برخی از عالمان اهل سنت همچون ذهبی در ميزان الاعتدال، زبان به مدح شیعه گشوده و گفته‌اند: تشیع در میان تابعین و پیروان آنها همراه با ویژگی‌های دیانت و پارسایی و راستگویی رواج دارد؛ بنابراین اگر روایت شیعه رد شود، جمله آثار نبوی از میان خواهد رفت[۱۱] و یا شیخ شلتوت پا فراتر گذاشته و عمل به فقه شیعه برای اهل سنت را مجزی دانسته است[۱۲]
جایگاه شیعه نزد خداوند و اوصاف شیعه از زبان امام علی و امام صادق[۱۳] و پیشگامان نخستین تشیع[۱۴]، از مباحث بعدی کتاب است.
مؤلف می‌گوید: اصول دین شامل توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد است که می‌توان امامت را جزء نبوت و عدل را جزء توحید قرار داد؛ بنابراین اصول دین شامل توحید، نبوت و معاد می‌شود[۱۵]
ایشان، در اثبات وجود خداوند و وحدانیت او از براهین عقلی، قرآنی و روایی بهره جسته است و اصل عدل را در ذیل اصل توحید آورده[۱۶] و دلایل آن را مطرح نموده، سپس به اقسام عدل از قبیل عدل تکوینی، تشریعی و جزایی اشاره نموده است[۱۷]
نویسنده، نبوت را از الطاف الهی می‌داند[۱۸] و معتقد است که صدق مدعی نبوت از سه راه میسر است:
- گردآوری قرائن و شواهدی از حالات مدعی (همچون خلق و خو و کمالات انسانی موجود در او، مضمون دعوت وی، ابزاری که وی برای رسیدن به هدفش مورد استفاده قرار می‌دهد)؛
- اعجاز؛
- نص نبی سابق[۱۹]
ایشان، اصل امامت را در ذیل اصل نبوت آورده و بعد از تعریف لغوی و اصطلاحی به وجوب نصب امام اشاره می‌کند[۲۰]
مؤلف، در اصل معاد بعد از تعریف لغوی و اصطلاحی آن به دلایل عقلی و نقلی آن اشاره می‌کند. ادله نقلی آن شامل آیات قرآن و روایات می‌باشد[۲۱]
نویسنده، بعد از مباحث اصول دین نزد شیعه، به فقه شیعه اشاره می‌کند. ایشان مدارس فقهی، قواعد فقهی، مسائل فقه از اجتهاد و تقلید تا دیات و مصادر تشریع نزد شیعه را در این بخش از کتاب مورد بررسی قرار می‌دهد.
آثار علمای شیعه در طول تاریخ اعم از آثار مفسران، متکلمان، اصولیان، محدثان، مورخان، مترجمان، منجمان و... بخش پایانی کتاب است که مؤلف به ترتیب زمانی از صحابه آغاز کرده و به عصر حاضر ختم نموده است.
مؤلف، در خاتمه کتاب مسئله وحدت را مطرح نموده و گفته است که وحدت حقیقی در سایه تمسک به حق که همان خط و راه امیرالمؤمنین علی(ع) است، حاصل می‌گردد[۲۲]
وضعیت کتاب
پاورقی‌ها به ذکر مستندات مطالب کتاب اختصاص یافته است. فهرست محتویات و منابع مورد استفاده مؤلف در پایان کتاب آمده است.
پانویس
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص14
- ↑ ر.ک، همان، ص16
- ↑ ر.ک: همان، ص18
- ↑ ر.ک: همان
- ↑ ر.ک: همان، 18 و 19
- ↑ ر.ک: همان، ص23
- ↑ ر.ک: همان، ص26 و 27
- ↑ ر.ک: همان، 27 و 28
- ↑ ر.ک: همان، ص31
- ↑ ر.ک: همان، ص43 و 46
- ↑ ر.ک: همان، ص48
- ↑ ر.ک: همان، ص50
- ↑ ر.ک: همان، ص52 تا 65
- ↑ همان، ص66 تا 71
- ↑ ر.ک: همان، ص71
- ↑ ر.ک: همان، ص91
- ↑ ر.ک: همان، ص95 و 96
- ↑ ر.ک: همان، ص97
- ↑ ر.ک: همان، ص108 و 109
- ↑ ر.ک: همان، ص115 و 117
- ↑ ر.ک: همان، ص118 تا 122
- ↑ ر.ک: همان، ص414
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.