غسانی، اسماعیل بن عباس
| نام | غسانی، اسماعیل بن عباس |
|---|---|
| نام های دیگر | |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 803 هـ.ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | العسجد المسبوک و الجوهر المحکوک في طبقات الخلفاء و الملوک |
| کد مولف | AUTHORCODE3982AUTHORCODE |
ولادت
«اسماعيل بن عباس بن على بن رسول الفتح بن هارون» از ملوك يمن در ذى‌الحجه سال 761ق در يكى از شهرهاى يمن زاده شد.
برخى وى را از نژاد ترك و برخى ديگر كرد دانسته‌اند اما از تصريحات خود وى و خاندانش، عرب بودن وى به اثبات مى‌رسد.
جد بزرگ وى اشرف رسول، كه محمد بن هارون على الارجح نام داشت، از جمله وزيران سلسله ايوبيان مصر بود كه در دربار عباسيان نيز منزلتى ويژه يافت به نحوى كه حاكمان و ملوك وى را به عنوان رسول و فرستاده خود گسيل مى‌داشتند از اين رو به رسول ملقب گرديد.
درباره زندگى اشرف اسماعيل قبل از رسيدن به پادشاهى اطلاع چندانى در دست نيست. وى در روز جمعه يازدهم شعبان سال 778ق در 16 سالگى به پادشاهى رسيد.
کسب علم و دانش
در منابع از شروع تحصيلات وى سخنى روشن به‌ميان نيامده است اما از آنجا كه وى در خاندانى اهل علم و فرهنگ نشو و نما يافته به نظر مى‌رسد همان‌گونه كه رسم چنين خانواده‌هايى است وى را نزد اساتيد بزرگ فن به فراگيرى علوم و فنون گماشته باشند.
اشرف اسماعيل به بسيارى از فنون علم مانند نحو، اعراب، ادبيات، تاريخ، انساب، حساب اشتغال داشت و از انشاء و نظم نيز آگاه بود و اشعارى نيكو از خود بر جاى گذاشت.
وى فقه را نزد زين‌الدين عبداللطيف بن ابى‌بكر بن احمد شرجى فراگرفت چنانكه حديث را از قاضى مجدالدين محمد بن يعقوب شيرازى فيروزآبادى آموخت.
از جمله مشايخ اشرف غسانى مى‌توان به موفق‌الدين على بن عبدالله شاورى شافعى، جمال‌الدين محمد بن عبدالله ريمى، على بن عمر بن ابى‌القاسم بن معيبد، وجيهالدين عبدالرحمن بن محمد نظارى، وجيهالدين عبدالرحمن بن على بن عباس مقرى اشاره كرد.
آثار
به‌رغم اهتمام ويژه اشرف اسماعيل به علم و علما و نيز جمع‌آورى كتب، در منابع تاريخى در شمار مصنفات وى جز از «العسجد المسبوك» از اثر ديگرى نام برده نشده است. اما خزرجى در طراز الزمن علاوه بر اين كتاب، اثرى با عنوان اللؤلؤية فى اخبار الدولة الرسولية را به وى منسوب مى‌دارد و يادآور مى‌شود كه وى داراى تأليفاتى در نحو و ادبيات و فلكيات نيز هست. اما به گفته شاكر محمود عبدالمنعم-محقق نسخه حاضر در برنامه- به اثبات رسيده كه كتاب العقود اللؤلؤيۀ نوشته خود خزرجى است. سپس احتمالاتى را درباره اينكه چرا خزرجى كتاب خود را به اشرف منسوب داشته بيان مى‌كند.
- العسجد المسبوك و الجوهر المحكوك فى طبقات الخلفاء و الملوك.
وفات
وى سرانجام در اواخر محرم سال 803ق درگذشت.