مناط الأحكام
| نام کتاب | مناط الأحکام |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | طالقانی، نظرعلی (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 199/1 /ط2م8* |
| موضوع | فقه - فلسفه |
| ناشر | [بی نا] |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1304 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE13377AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«مناط الاحكام»، تأليف ملا نظر على طالقانى(1306 - 1240ق.) به زبان عربى است و موضوع آن علم اصول مى‌باشد.
تأليف كتاب، در سال(1303ق.) به پايان رسيده و در سال(1304ق.) چاپ شده است.
شيخ آقا بزرگ تهرانى، در جلد 22 كتاب عظيم «الذريعة»، از اين كتاب، به بزرگى و عظمت ياد مى‌كند.
ساختار
كتاب، مشتمل بر دو فن است: فن اول، در فروع و ظواهر و فن دوم، در بواطن و سرائر. هر كدام از دو فن، داراى بحرهاى جداگانه و هر بحر به نهرهاى مستقل منشعب مى‌گردد كه مؤلف در هر بحر و نهرى مطالب و مسائل اصولى و غير اصولى را بيان مى‌كند.
فن اول كه در فروع و ظواهر است، داراى پانزده بحر مى‌باشد و هر بحر هم داراى تعدادى نهر است و فن دوم كه در بواطن و سرائر است، شامل پنج بحر و هر بحر به چند نهر تقسيم مى‌گردد.
به دليل اينكه مؤلف، شاگرد شيخ انصارى بوده است، در كتاب، بسيارى از گفته‌هاى استاد خود را نقل مى‌نمايد.
گزارش محتوا
مؤلف، كتاب را با حمد و ثناى خداوند آغاز مى‌كند و سپس به مطالب و مباحث اصولى در فن اول مى‌پردازد.
فن اول، در فروع و ظواهراست و بحرهاى ذكر شده در آن عبارت است از:
1. در بيان ما يتناهى و ما لا يتناهى: اين بحر، داراى سه نهر، يك تنبيه و يك فرع مى‌باشد؛
2. در بيان شىء كثيرى كه لازمه‌اش شىء قليلى است كه ضد آن مى‌باشد: اين بحر، داراى سه نهر و يك تنبيه است؛
3. در بيان علّت تشريع و علّت تعميم: اين بحر، شامل سه نهر مى‌باشد؛
4. در بيان حفظ نظام: اين بحر، شامل پنج نهر و يك تنبيه است؛
5. در بيان اينكه ضرورت‌ها، امور ممنوع را مجاز مى‌كند و ضرورت، گاهى موجب عدم امكان كامل مى‌شود؛ در نتيجه، شىء به‌صورت ناقص انجام مى‌گردد و...: اين بحر، شامل پنج نهر و يك تنبيه است؛
6. در بيان تلازم حدوث و بقاء: اين بحر، سه نهر را در بر دارد؛
7. نهى در معاملات همچون نهى در عبادات موجب فساد مى‌شود: اين بحر، شامل سه نهر، يك تحقيق و يك تنبيه مى‌باشد؛
8. در بيان اينكه حكم وضعى، مجعول است يا خير؟: اين بحر، شامل پنج نهر، يك قاعده و دو تنبيه و يك‌توضيح است؛
9. در بيان عناوين اوليه و ثانويه: اين بحر، داراى دوازده نهر و چند تنبيه است؛
10. در بيان ولايات: اين بحر، شامل ده نهر مى‌باشد؛
11. در باره پاره‌اى از احكام نيت: اين بحر، شامل سه نهر و يك تنبيه مى‌باشد؛
12. در بيان پاره‌اى از امور كه به «دليل»، مربوط مى‌شود: اين بحر، شامل چهار نهر است؛
13. در بيان استصحاب: اين بحر، شامل چهار نهر مى‌باشد؛
14. پاره‌اى از احكام نيابت و وكالت: اين بحر، شامل چهار نهر است؛
15. در بيان اينكه «كلى»، همان‌گونه كه مى‌تواند ملك باشد، مالك نيز مى‌تواند باشد: اين بحر، شامل شش نهر است و چند تنبيه.
فن دوم، در بواطن و سرائر است و بحرهاى ذيل را شامل مى‌گردد:
1. در بيان عالم اعلى و شامل دو نهر است؛
2. در بيان ارواح مجرده و شامل چهار نهر مى‌باشد(شامل مباحث كمال صفات و ملكات، نفس ناميه موجود در نباتات و حيوانات و انسان، نفس حيوانى، نفس انسانى، عالم قدر و...)؛
3. در بيان احاديث مربوط به ارواح و شرح آنها مى‌باشد و پنج نهر دارد و اخبار و روايات مربوط به بحث را مورد شرح و بررسى قرار مى‌دهد؛
4. در باره مطالب متفرقه عاليه مى‌باشد و شامل سه نهر است(شامل تجسم اعمال، جهاد با نفس و علاج امراض آن و بيان شباهت انسان به عالم كبير)؛
5. پيرامون قرآن و تفسير آن و يك نهر دارد.
وضعيت كتاب
كتاب، بدون فهرست موضوعات و مطالب است و فاقد پاورقى و ذكر منابع مى‌باشد.
منابع
مقدمه و متن كتاب.