رحلة العبدري
| نام کتاب | رحلة العبدري |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | کردی، علی ابراهیم (محقق)
عبدری، محمد بن محمد (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | DS 35/57 /ع2ر3 |
| موضوع | آفریقا - سیر و سیاحت
مصر - سیر و سیاحت مکه - سیر و سیاحت کشورهای اسلامی - سیر و سیاحت - قرن 7ق. |
| ناشر | دار سعدالدين |
| مکان نشر | دمشق - سوریه |
| سال نشر | 1426 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE10104AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
"الرحله العبدرى"، تألیف ابوعبدالله محمد بن محمد بن على بن احمد ابن سعود عبدرى از علما قرن هفتم هجرى است. اين كتاب، سفرنامه‌اى از وى است كه به سرزمين حجاز، جهت انجام فريضه حج درپى داشته و به زبان عربى نوشته است.
گزارش محتوا
عبدرى در سال 688ق به همراه پسر خردسالش به سوى شرق سفر كرد و در شهرهاى بزرگ شمال افريقا توقف‌هاى طولانى نموده و از مصر با كاروان حج عازم مكه شد و سپس از راه فلسطين به سوى مصر بازگشت و مدتى در قاهره و اسكندريه بود و از راه تلمسان، فاس و مكناس به ساحل اقيانوس اطلس رسيد و در آن جا به خانواده‌اش پيوست. عبدرى توصيف دقيقى از مواضع و محل‌هاى جغرافيايى و آثار قديم و اخلاق مردم محلى ارائه مى‌دهد، در واقع سفرنامه‌ى وى، ادامه دهنده راه‌ى است كه ابن‌عربى در سفرنامه نويسى شروع كرده بود. اسلوب زيبا و توجه به تمامى جوانب زندگى مردم باعث شده تا اين اثر مورد توجه مردم محلى قرار گيرد.
اين سفرنامه از جهت اين كه يك سفرنامه ادبى است، حائز اهميت ويژه‌اى مى‌باشد؛ زيرا كه مولف آن نيز يك شخص اديب و عالمى از علماء مغرب مى‌باشد و تمام اهتمامش را در اين سفرنامه به جنبه‌ى علمى، در سفر به كشورهايى كه پيموده است، صرف كرده، لذا سفرنامه‌ى وى متضمن شرح حال علمايى است كه در سفرش با آنها روبرو گشته و بسيارى از طبيعت‌ها و عادات، اخبار و اشعار آنان ر ا كه در غير اين سفرنامه نمى‌يابيم، ذكر كرده است.
وى به دو سبب به اين سفر اقدام نموده است؛ كه به مدت سه سال به طول انجاميده است. اول اين كه قصد اقامه‌ى فريضه‌ى حج و زيارت اماكن مقدس و رسيدن به صالحين را داشته، دوم ميل وى به ملاقات با علماء و مشايخ و كسب علم از آنان را داشته است.
لذا عبدرى همان طور كه در سفرنامه‌اش مشهود است، در شهرهايى كه پيموده از سوال در احوال علمى و فرهنگى در آن شهرها دريغ ننموده است. و هر جا كه در اين سفرنامه، به مجموعه‌اى از علما رسيده، شروع به حمد و ثناء آنان گشوده است؛ مانند شهر تونس. و هر جا كه چنين نبوده تمجيدى از آن شهر ننموده است، بلكه زبان به نقد جارى كرده؛ مانند دو شهر قابس و طرابس.
ساختار
اين سفرنامه با دو مقدمه از آقايان دكتر شاكر فحام، رئيس موسسه زبان عربى در دمشق، و مقدمه و تحقيق آقاى دكتر على ابراهيم كردى آغاز مى‌گردد. دكتر كردى در مقدمه خويش از شرح حال مولف و تأليفات وى و روش عبدرى در تألیف سفرنامه‌اش مى‌گويد، همچنين از مصادرى كه عبدرى در تألیف اين كتاب استفاده نموده است و اهميت اين سفرنامه مطالبى را در اين مقدمه متذكر مى‌گردد. در ادامه‌ى كتاب، محقق ارجمند آقاى كردى، از روش تحقيق خودش در اين كتاب مى‌گويد و نسخ معتبر كتاب را نيز معرفى مى‌نمايد.
وى سعى نموده است در پاورقى‌هايى كه بر كتاب آورده، به شرح كلمات غريب و رجوع به لسان‌العرب و قاموس‌المحيط نمايد و احاديث و اشعار و امثال را از منابع‌اش أخذ كند. همچنين 14 فهرست در پايان كتاب آورده كه شامل آيات قرآنى، احاديث شريف، امثال، اشعار و اراجيز، اسماء و اعلام، قبائل و جماعات، اماكن، مصطلحات مناسك حج، اقوال، لغت و موضوعات مى‌شود.