صحيح مسلم
| نام کتاب | صحیح مسلم |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | عبدالباقی، محمد فؤاد (مصحح)
مسلم بن حجاج (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | |
| موضوع | |
| ناشر | دار الحدیث |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | 1412 هـ.ق یا 1991 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE34069AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
صحيح مسلم، تأليف مسلم بن حجاج نيشابورى (متوفى 261ق) از علماى اهل سنت در قرن سوم هجرى است كه به زبان عربى نگارش و توسط محمد فؤاد عبدالباقى تصحيح و تحقيق شده است. از ديگر نام‌هاى كتاب، «المسند الصحيح»، «المسند» و «الجامع الصحيح» است.
صحيح مسلم نزد اهل سنت، مهم‌ترين كتاب حديث، پس از صحيح بخارى است (گرچه بعضى از اهل مغرب، كتاب وى را بر بخارى ترجيح داده‌اند) [۱].
مسلم در آغاز صحيح در مقدمه كتاب از درخواست شخصى از او كه احتمالاً مى‌بايست خود از عالمان و محدثان باشد، براى فراهم آوردن كتاب روايى جامع، سخن به ميان آورده است [۲].
ساختار
اين نسخه از كتاب داراى 5 جلد، 54 كتاب و 1205 باب است. صحيح مسلم شامل 7275 حديث است كه با حذف مكررات، بالغ بر چهار هزار مى‌گردد [۳].
شمار احاديث صحيح مسلم طبق ترتيب فؤاد عبدالباقى، بالغ بر 3033 حديث است. برخى از اهل علم بر شيوه‌اى كه ايشان براى شمارش در پيش گرفته، ملاحظاتى داشته‌اند [۴].
گزارش محتوا
كتاب با مقدمه مؤلف آغاز شده كه در آن در ضمن چند باب درباره حديث، سنت رسول خدا و خلفا، تعظيم حديث رسول خدا(ص)، پرهيز از دروغ بستن به رسول خدا و... بحث شده است. متن كتاب با كتاب ايمان شروع شده و به شيوه كتب فقهى با كتاب طهارت، صلات، زكات، صيام، حج، نكاح و... ادامه يافته است.
درباره صحيح مسلم چند نكته گفتنى است:
- روايات صحيح مسلم ناظر به احاديث پيامبر(ص) است و اين منحصر به اين كتاب نيست، بلكه صبغه حاكم بر تمام جوامع روايى اهل سنت، معطوف بودن روايات آنان به روايات پيامبر است و اگر رواياتى از صحابه و تابعان در آن آمده است به‌صورت مستقيم و غير مستقيم بيانگر سخنان آن حضرت است [۵].
- روايات مسلم افزون بر احكام و سنن، حوزه‌هاى دين‌شناخت را نيز در بر مى‌گيرد و بدين خاطر است كه بر كتاب او عنوان الجامع داده شده است [۶].
- مسلم در مقدمه تأكيد مى‌كند كه هدف او از تدوين كتاب روايى، انباشتن روايات صحيح و سقيم نيست. او مى‌گويد چنين كارى براى عالمان و حديث‌شناسان مفيد است؛ زيرا آنان ضمن شناخت همه روايات نقل‌شده، قدرت تمييز و تشخيص را دارند، اما چنين كارى براى عموم مردم كه فاقد چنين قدرتى هستند، حيرت و سرگردانى به‌همراه مى‌آرود. بنابراين، هدف مسلم آوردن روايات صحيح از نگاه اوست؛ بدين خاطر بر كتاب او عنوان الصحيح داده شده است [۷].
- نكته ديگرى كه از گفتار مسلم مستفاد است، اهتمام او نسبت به عدم تكرار روايات است و همين اهتمام، به كتاب او از نظر حسن چينش برترى بخشيد [۸].
- صحيح مسلم از اين لحاظ كه احاديث را در فصل مربوط به آن قرار داده و كمتر تكرار نموده، بر صحيح بخارى ترجيح دارد؛ گرچه صحيح بخارى را از جهت صحت و دقت، بر آن ترجيح مى‌دهند [۹].
وضعيت كتاب
جلد پنجم كتاب، شامل فهارس است. در پاورقى‌هاى كتاب به بررسى سند هر روايت از حيث صحت و ضعف، نقل آن در منابع ديگر، ترجمه لغات مشكل و... پرداخته شده است.
پاورقى‌هاى كتاب در واقع خلاصه‌اى از شرح نووى بر كتاب مسند احمد مى‌باشد. محقق در پايان جلد چهارم به اين نكته اشاره كرده است [۱۰].
صحيح مسلم، مكرر در هند، تركيه و مصر چاپ شده و شايد بهترين چاپ آن، طبع دارالطباعة العامرة اسلامبول ضمن سال‌هاى 1329 تا 1334ق، باشد كه توسط جمعى، از جمله حافظ طرابلسى اسماعيل بن احمد تصحيح شده است [۱۱].
صحيح مسلم را تعدادى از علما از جمله حافظ منذرى، به اختصار درآورده‌اند. شرح‌هايى نيز بر آن نگاشته‌اند كه متداول‌ترين آنها شرح امام نووى است [۱۲].
پانویس
- ↑ ر.ك: كاظم مديرشانه‌چى ، 1381ش، ص68
- ↑ نصيرى، على، ص260
- ↑ ر.ك: كاظم مديرشانه‌چى ، 1381ش، ص68
- ↑ الشاويش، زهير، ص40
- ↑ ر.ك: نصيرى، على، ص261 و 262
- ↑ ر.ك: همان
- ↑ ر.ك: همان
- ↑ ر.ك: همان
- ↑ ر.ك: مدير شانه‌چى، كاظم، 1381ش، ص67 و 68
- ↑ ر.ك: متن كتاب، ج4، ص2324
- ↑ مدير شانه‌چى، كاظم، ص69
- ↑ ر.ك: الشاويش، زهير، ص40
منابع مقاله
1. مقدمه و متن كتاب.
2. كاظم مديرشانه‌چى ، علم الحديث، قم، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ شانزدهم، 1381.
3. نصيرى، على، آشنايى با جوامع حديثى شيعه و اهل سنت، قم، انتشارات جامعة المصطفى العالمية، چاپ دوم، 1388ش.
4. الشاويش، زهير، «موازين و معيارهاى سنّت»، ترجمه مصطفى فضايلى، پايگاه مجلات تخصصى نور: مجله علوم حديث، پاييز 1376، شماره 5، ص30 تا 74، به آدرس اينترنتى:
URL: http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1628 .