دائرةالمعارف الحسینیة؛ دیوان القرن الثاني
دیوان القرن الثاني کتابی است از مجموعه «دائرةالمعارف الحسينية»، تألیف محمدصادق محمد کرباسی (متولد 1366ق، در کربلا) فقیه، مفسر و مورخ معاصر عراقی مقیم لندن که در آن، با هدف ثبت و بررسی ادبیات مرثیه و مدح اهلبیت(ع) در قرن دوم، به گردآوری و تحلیل شعر حسینی سروده شده در آن دوره پرداخته شده و بهعنوان یک منبع جامع در این زمینه شناخته میشود.
| دائرة المعارف الحسینیة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کرباسی، محمدصادق (نويسنده) |
| عنوانهای دیگر | دیوان القرن الثانی هجری 24 |
| ناشر | المرکز الحسيني للدراسات |
| مکان نشر | انگلیس - لندن |
| سال نشر | 1416ق |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | ش.6 /ک4د2 41/75 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
انگیزه نگارش
انگیزه اصلی از نگارش این اثر، فراهمآوردن یک مستندسازی جامع و فراگیر از شخصیت و عظمت امام حسین(ع) در قرن دوم هجری است. این دایرةالمعارف به دنبال پوششدادن به تمام جنبههای زندگی، فضایل، و تأثیرگذاری امام(ع) است، چرا که بسیاری از اطلاعات مرتبط با ایشان پراکنده یا ناقص بوده و در دایرةالمعارفهای عمومی به طور کافی موردتوجه قرار نگرفتهاند. نویسنده با این کار قصد دارد که تصویری کامل و دقیق از امام حسین(ع) ارائه دهد و هرگونه سوءتفاهم یا نقص در فهم را برطرف سازد[۱].
ساختار
کتاب با مقدمه کوتاهی از ناشر و مقدمه مفصلتری از نویسنده (تهمید) آغاز شده و اشعار بر اساس قافیه (حرف آخر ابیات) سازماندهی شده است. هر بخش با نام قافیه مربوطه (مانند «قافیة الهمزة المفتوحة» یا «قافیة الباء المکسورة») مشخص شده و هر قافیه نیز به «مقطوعات» (بخشهای کوچکتر) حاوی ابیات مختلف تقسیم میشود.
گزارش محتوا
محتوای کتاب بر اساس قافیه ابیات به بخشهای اصلی تقسیم شده است که هر یک شامل مجموعهای از اشعار با قافیه مشترک هستند که بهعنوانمثال، به چند نمونه اشاره میشود:
قافیة الهمزة المفتوحة: این بخش شامل اشعاری است که ابیات آنها به همزه مفتوح ختم میشوند. از جمله آنها میتوان به قطعه «برق ساطع» از اسماعیل بن محمد حمیری (متوفی ۱۷۸ق) اشاره کرد که درباره امام حسین(ع) است. همچنین قطعه «نعم الرکبان» از همین شاعر، به امام حسن(ع) و امام حسین(ع) میپردازد[۲].
قافیة الهمزة المضمومة: در این قسمت اشعاری قرار دارند که به همزه مضموم ختم میشوند. قطعه «سبط إیمان» شامل سیزده بیت از عبدالرحمن خزاعی (متوفی ۱۰۵ق) درباره امام حسن(ع) و امام حسین(ع) است. قطعه «سبط کربلاء» نیز از اسماعیل بن محمد حمیری، به وقایع کربلا اشاره دارد[۳].
قافیة الألف المقصورة: اشعار این بخش به الف مقصوره ختم میشوند. قطعه «خیر البریة» شامل دوازده بیت از سفیان بن مصعب عبدی (متوفی ۱۷8ق) درباره فرزندان پیامبر(ص) است[۴].
قافیة الباء المفتوحة: این بخش حاوی اشعاری است که قافیه آنها «باء» مفتوح است. از جمله «لست أنساه» که چهار بیت از اسماعیل بن محمد حمیری (متوفی ۱۷۸ق) درباره امام حسین(ع) است[۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.