نگاهی به حق الناس

نگاهی به حق الناس
پدیدآوران	اکبری، محمود (نويسنده)
ناشر	گلستان ادب
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1387ش
چاپ	5
شابک	‎964-7515-62-6
موضوع	اخلاق اجتماعی - جنبه‌های مذهبی - اسلام - اخلاق اسلامی - حقوق مدنی (فقه) - مردم (حقوق اساسی) - جنبه‌های مذهبی - اسلام
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏الف‎‏7‎‏ن‎‏8‎‏ 254 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

نگاهی به حق الناس، تألیف محمود اکبری (متولد 1334ش)، در بررسی موضوع حق الناس از دیدگاه قرآن کریم، سنت و فقه و بیان اهمیت حیاتی حق الناس، مسائل مالی و حقوقی مرتبط با آن و چگونگی جبران عدم رعایت آن است.

انگیزه نگارش

نویسنده به جهت اهمیت و جایگاه خاصی که حق‌الناس در اسلام دارد تصمیم گرفته که مجموعه‌ای را به‌طور اختصار در سه عنوان: ملک، عِرض و حق از سه منبع قرآن، سنت و کتب فقهی به رشته تحریر درآورد.

سبک نگارش

نویسنده مباحث کتاب را به میزان نیاز جامعه شهری طرح کرده است. وی متن مسائل فقهی کتاب را نوعا از نوشته‌های فقهی امام خمینی(ره) به همراه استفتائاتی از مراجع دیگر آورده و از بیان اصطلاحات فقهی و فنی در کتاب خوداری کرده است .

ساختار

این کتاب مشتمل بر مقدمه نویسنده، مقدمه آیت الله مکارم شیرازی و پنج فصل اصلی است.

گزارش محتوا

فصل اول به اهمیت حق الناس اختصاص دارد. نویسنده ضمن اشاره به جایگاه حق الناس در منابع و متون اسلامی اهمیت آن را از نگاه قرآن کریم، روایات و کتب فقهی ذکر کرده و از سرچشمه حق الناس، جایگاه و ضمانت اجرایی آن در جامعه اسلامی سخن گفته است. . این فصل آثار و پیامدهای سلب حقوق مردم را شرح می‌دهد که شامل محرومیت از برکت روزی، از بین رفتن لذت عبادت، عدم استجابت دعا، عذاب قبر و گرفتار شدن در عالم برزخ است . همچنین به سیره و برخورد قاطع معصومین (ع) و علمای بزرگ با مسائل حقوق مردم، حتی در مسائل بسیار کوچک (مانند جلوگیری از غیبت، احتیاط در مصرف سهم امام یا رعایت حق صاحب‌خانه در تصرفات) پرداخته است. .

فصل دوم با عنوان حق الناس و درآمدهای حرام به مصادیق مختلف درآمدهای حرام که تضییع حق الناس محسوب می‌شوند، می‌پردازد. مواردی چون کم فروشی، که به شدت در قرآن نهی شده و شامل هرگونه تقلب در کیل و وزن و تأخیر در ادای حقوق مردم است و نیز کم کاری (انجام ندادن کامل وظیفه در قبال حقوق دریافت شده، مانند انجام کار شخصی در وقت اداری) بیان می‌شوند .

سپس به احکام غصب و تصرف حرام می‌پردازد و اقسام آن (غصب اموال، غصب حقوق) را شرح می‌دهد؛ از جمله نمونه‌های آن، استفاده بدون اجازه از اموال دیگران، غصب جای نماز یا تصرف در مال شریک بدون رضایت است . در ادامه، موارد مجاز استفاده از اموال دیگران، مانند «حق المارة» (حق رهگذران در خوردن میوه به مقدار نیاز از باغات) یا خوردن از خانه فامیل و دوستان نزدیک ذکر می‌شود .

بزرگ‌ترین گناهان مالی مانند قمار، احتکار، و رشوه و ربا به تفصیل مورد بررسی قرار می‌گیرند و حکم حرمت آن‌ها تبیین می‌شود. .

فصل سوم به مسائل فقهی و حقوقی مرتبط با حقوق مردم پرداخته از قرض و بدهی یکی از مهم‌ترین این مسائل است که در آیات و روایات به آن سفارش شده و احکام آنها سخن به میان آمده است .

سپس به احکام مال پیدا شده (مال پیدا شده) و مجهول المالک اشاره شده و در ادامه بر اهمیت امانت‌داری (اعم از مادی و معنوی) تأکید گردیده است .

فصل چهارم با عنوان حق الناس و مسائل عرضی و آبرویی به آسیب‌هایی می‌پردازد که به حیثیت و آبروی مردم وارد می‌شود. غیبت به عنوان یکی از گناهان کبیره تعریف شده است و ضمن اشاره به اقسام آن، احکام آن گفته شده است. .

سایر جرائم آبرویی شامل قذف (نسبت دادن زنا یا لواط به مسلمان که حد شرعی دارد)، فحش و دشنام، و اذیت و آزار مردم همچنین تهمت، و افشاگری، از گناهان بزرگ شمرده شده و احکام آن ذکر شده است..

فصل پنجم با عنوان جبران حق الناس راهکارهای عملی جبران تخلفات صورت گرفته در مورد حقوق مردم و احکام مرتبط با آن بر اساس روایات و منابع فقهی بیان شده است. .

سپس به یکی از سنت‌های اسلامی در رابطه با حقوق مردم که طلب حلالیت است اشاره شده و ضمن بیان اهمیت آن بر اساس روایات به احکام آن پرداخته شده است . در نهایت، فضیلت عفو و گذشت و آثار آن از منظر آیات و روایات تبیین می‌شود .

منابع مقاله

مقدمه نگارنده و متن کتاب.