اخلاق در قرآن (خسروپناه)
اخلاق در قرآن، اثر عبدالحسین خسروپناه (معاصر)، در تبیین ابعاد مختلف اخلاق با هدف ارائه راهی برای رسیدن به کمالات اخلاقی و دوری از رذایل با تکیه بر آموزههای قرآنی و الهی است.
| اخلاق در قرآن(خسروپناه، عبدالحسین) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خسروپناه، عبدالحسین (نويسنده) |
| ناشر | مکتب آیة الله الشیخ نوری حاتم الساعدی |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1383ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | قرآن - اخلاق |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 3الف5خ 103/3 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار کتاب
این کتاب، مجموعهای از سخنرانیهای مؤلف است که جمعآوری و تنظیم و چاپ شده است. کتاب، مشتمل است بر یک مقدمه، یک درآمد سخن و هفت جلسه.
محتوای کتاب
- مقدمه: این مقدمه، توسط معاونت آموزش عقیدتی سیاسی نیروی دریایی سپاه نوشته شده و در آن به موضوع کتاب و ماجرای شکل گرفتن آن اشاره شده است[۱].
- درآمد سخن: نویسنده در آن از موضوع کتاب، تأثیری که نزدیکان شخص و معلم بر وی دارند و منابع مورد استفاده خود سخن گفته است[۲].
- جلسه اول (گسترهی اخلاق و رابطهی آن با دین): به بررسی مفهوم اخلاق بهعنوان دانشی مهم در ابعاد زندگی انسان میپردازد. به سؤالاتی چون ملاک خوبی و بدی، ارتباط اخلاق با علوم دیگر و استنتاج گزارههای اخلاقی پاسخ میدهد. همچنین مباحثی را در مورد اخلاق توصیفی و اخلاق دستوری و دفاع فلسفی از گزارههای اخلاقی مطرح میکند و نیز به بحث رابطه دین و اخلاق و چالشهای این رابطه مانند عدم التزام به اخلاق دینی و تضاد اخلاق دینی میپردازد[۳].
- جلسه دوم (گسترهی اخلاق قرآنی): موضوع اصلی این جلسه اخلاق قرآنی است که به تعلیم و تزکیه بشر میپردازد و بر فطرت اخلاقی انسان تأکید میکند. همچنین به موانع اخلاقی مانند غرور و خودپسندی و ارتباط اخلاق با مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز اشاره دارد. مباحثی همچون اراده و اختیار انسان، هدفمندی خلقت انسان و اهمیت شناخت خدا و نفس نیز در این بخش مطرح میشود[۴].
- جلسه سوم (زمینههای اخلاق): این جلسه، به بررسی مبادی و زمینههای اخلاق میپردازد، مانند اختیار و اراده انسان و نقش آن در افعال اخلاقی. همچنین به مباحثی چون هدفمندی خلقت انسان و اهمیت شناخت خود و شناخت خداوند بهعنوان زمینههای اصلی اخلاق همت میگمارد[۵].
- جلسه چهارم (موانع ارزشهای اخلاقی): در این بخش، به موانع تحقق ارزشهای اخلاقی پرداخته میشود. موانعی مانند هوای نفس (نفس امّاره)، غفلت (ناشناسی و غفلت از خدا و خود)، وابستگی به دنیا و پیروی از شیطان مورد بررسی قرار میگیرند. همچنین حسگرایی و مادیگرایی و تقلید کورکورانه بهعنوان موانع اخلاقی ذکر شدهاند[۶].
- جلسه پنجم (اخلاق الهی): در این جلسه، اخلاق قرآنی به سه بخش اخلاق الهی، اخلاق فردی و اخلاق اجتماعی تقسیم میشود. اخلاق الهی به رابطه انسان با خداوند میپردازد و بر ایمان و اعمال صالحه تأکید دارد. مباحثی مانند مراتب ایمان و ارتباط آن با خداوند، همچنین چالشهای ارتباط دین با برخی مکاتب فکری مانند مارکسیسم و لیبرالیسم در این بخش مطرح شده است. این بخش بر این نکته تأکید دارد که هرچه شناخت انسان از خداوند بیشتر باشد، ایمان او نیز عمیقتر خواهد شد[۷].
- جلسه ششم (اخلاق فردی): این جلسه، به اخلاق فردی و گرایشهای فطری انسان میپردازد. سه گرایش اصلی انسان شامل حب بقا، کمالخواهی و لذتجویی بررسی میشود. همچنین به بررسی گرایشهای فطری مانند قدرتطلبی و جاودانگی و ارتباط آنها با کمال انسانی و آموزههای قرآنی میپردازد[۸].
- جلسه هفتم (اخلاق اجتماعی): این بخش، به نکات ظریف اخلاق اجتماعی در قرآن میپردازد و این بحث را مطرح میکند که آیا زندگی اجتماعی یک امر جبری است یا اختیاری؟. همچنین به عوامل گرایش انسان به زندگی اجتماعی، مبادی کلی اخلاق اجتماعی و نمونههایی از اخلاق اجتماعی از منظر قرآن کریم اشاره میکند. اخلاق خانواده، اخلاق جامعه و اخلاق بینالمللی، از جمله سرفصلهای مطرحشده در این بخش هستند و نیز در آن بر اهمیت مودت، تواضع، عدالت اجتماعی و رعایت حقوق متقابل در روابط اجتماعی تأکید شده است[۹].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه، درآمد سخن و متن کتاب.